Załącznik do PSO z języka polskiego. Wymagania na poszczególne oceny z języka polskiego w klasie drugiej

Transkrypt

1 Załącznik do PSO z języka polskiego Wymagania na poszczególne oceny z języka polskiego w klasie drugiej Na ocenę dopuszczającą uczeo potrafi: - Odtworzyć informacje sformułowane wprost w tekście literackim, publicystycznym i popularnonaukowym - Odczytać sens fragmentów (zdań, grupy zdań, akapitów) - Wyodrębnić główną myśl całego tekstu, określić jego główny problem - Wskazać w tekście najważniejsze środki językowe i określić ich funkcję -Wybrać podstawowe teksty literackie służące realizacji zadanego tematu i zastosować je jako budulec argumentacji -Omówić podstawowe problemy, zagadnienia światopoglądu epoki oraz jej ramy czasowe i określić jej tło społeczno-historyczne -Omówić podstawowe kierunki i nurty sztuki epoki (np. realizm, naturalizm, impresjonizm, ekspresjonizm, symbolizm) -Wskazać w dziełach literackich wskazanych w Podstawie programowej (obowiązuje znajomość utworów omawianych na lekcjach) realizację wymienionych wyżej prądów -Wymienić cechy kultury i literatury romantyzmu, pozytywizmu, Młodej Polski określić tło społeczno-historyczne -Przedstawić podstawowe założenia programu młodych artystów, ich polemikę ze starszym pokoleniem -Rozpoznać podstawowe wątki, motywy i tematy utworów z epoki Romantyzmu, Pozytywizmu i Młodej Polski -W utworach lirycznych: wskazać podstawowe środki stylistyczne i fragmenty, w których ujawnia się osoba mówiąca, odczytać znaczenia dosłowne utworu omawianego na lekcji -Nazwać środki artystyczne, charakterystyczne dla obrazowania w danej epoce, podstawowe symbole i toposy (np. pielgrzyma, szaleńca, samobójcy, kochanka, intelektualisty) -W utworach epickich i dramatycznych omawianych na lekcji: scharakteryzować postępowanie i przekonania bohaterów lektur, streścić fabułę -Nazwać cechy gatunków literackich charakterystycznych dla epoki Romantyzmu, Pozytywizmu i Młodej Polski -Wyjaśnić, co oznacza styl językowy ; -Rozpoznać style: publicystyczny, urzędowy, naukowy -Tworzyć teksty, budując tezę częściowo adekwatną do problemu i posługując się częściowo trafną argumentacją -Konstruować wypowiedzi częściowo spójne, o częściowo stosownym stylu, ale komunikatywnym języku 1

2 Na ocenę dostateczną uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą, a ponadto: - Sformułować tezę tekstu bądź fragmentu tekstu - Podać argumenty na rzecz tezy - Odróżnić argumenty od przykładów oraz tezę od hipotezy - Rozpoznać relacje kompozycyjne między poszczególnymi fragmentami (akapitami) tekstu -Oddzielić w tekście publicystycznym informacje od opinii -Wskazać w tekstach cechy danego stylu; -Charakteryzować idiolekt danej postaci literackiej; -Redagować teksty w danym stylu -Wskazać cechy stylu romantycznego, pozytywistycznego i młodopolskiego -Określić funkcje zastosowanych sposobów i środków obrazowania (np. oniryzm, impresjonizm, naturalizm, symbolizm) -Określić tematykę wszystkich omawianych na lekcjach utworów literackich -Podać najważniejsze cechy rodzajowe tekstów lirycznych, epickich i dramatycznych charakterystycznych dla epoki Romantyzmu, Pozytywizmu i Młodej Polski (np.ballada, nowela, powieść, dramat romantyczny i młodopolski) -Wskazać w utworze wartości charakterystyczne dla epoki oraz wartości narodowe i uniwersalne -Przedstawić realizację ważnych toposów(na przykładach literackich) -Wskazać podstawowe konteksty tekstów kultury, podstawowe aluzje literackie, symbole kulturowe - Omówić rolę natury, kreację miasta, szatana itp. w odniesieniu do przykładów literackich - Wskazać i omówić cechy bohatera typowego dla epoki -Omówić metamorfozy bohaterów literackich omawianych lektur -Porównać bohaterów z odmiennych epok wskazać podobieństwa i różnice - Powiązać fakty literackie z istotnymi wydarzeniami historycznymi (zsyłki na Syberię, powstania narodowo-wyzwoleńcze, Rabacja Galicyjska) -Scharakteryzować etos inteligenta w kontekście poznanych utworów -Przedstawić różne koncepcje poświęcenia dla ojczyzny (patriotyzm pracy, patriotyzm krwi) -Scharakteryzować sposób kreacji nadawcy i odbiorcy oraz bohatera w danym utworze - Określić wyznaczniki poetyki utworu z zakresu kompozycji -Określić funkcję środków artystycznego wyrazu w utworze - Wykorzystać w odczytaniu utworu miejsca znaczące np. kompozycję, słowa-klucze Na ocenę dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną, a ponadto: -Określić, z jakimi odmianami języka XIX w. mamy do czynienia w poznanych utworach -Określić funkcje zastosowania danej odmiany polszczyzny w tekście. - Wymienić głównych twórców kultury (nauki, sztuki, filozofii) i ich dzieła w omawianych epokach 2

3 -Charakteryzować zależności pomiędzy wydarzeniami historycznymi, literackimi, przełomami światopoglądowymi, różnymi zjawiskami artystycznymi w XIX w; -Wyjaśnić konteksty historyczne, polityczne i gospodarcze epoki; -Omówić wyróżniki prądów artystycznych charakterystycznych dla epok - Wskazać aluzje literackie i intertekstualne -Wskazać dominantę kompozycyjną i stylistyczną oraz dokonać analizy typowego dla epoki i autora utworu literackiego -Zdefiniować tragizm, komizm i groteskę jako kategorie estetyczne, odwołując się do omówionych utworów -Porównywać kreacje bohaterów oraz wizję świata i człowieka w tekstach (omawianych na lekcjach) różnych epok -Scharakteryzować bohatera zbiorowego, omawiając zwyczaje, tradycję, kulturę danej warstwy -Krytycznie oceniać obraz społeczeństwa i mitów narodowych ukazanych w omawianych tekstach literackich, - Rozpoznać nawiązania do idei Romantyzmu, Pozytywizmu i Młodej Polski, w literaturze i kulturze współczesnej - Ocenić postawy bohaterów literackich w kontekście światopoglądu epoki -Posługiwać się terminologią historyczno-i teoretycznoliteracką oraz językoznawczą - Sformułować hipotezę badawczą lub adekwatną tezę w odniesieniu do tematu - Podsumować rozważania (uogólnić wnioski wynikające z analizy i interpretacji tekstu) - Posługiwać się poprawną polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii, składni) - Posługiwać się stylem stosownym do sytuacji wypowiedzi - Przestrzegać zasad etykiety językowej podczas rozmowy, dyskusji, negocjacji - Zająć i uzasadnić stanowisko w dyskusji z odwołaniem się do utworu, cytatu, kontekstu lub wiedzy o epoce Na ocenę bardzo dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą, a ponadto: - Wykorzystać analizowane teksty naukowe (krytyczno-i teoretycznoliterackie) i filozoficzne jako kontekst interpretacyjny dla utworów literackich - Samodzielnie gromadzić, selekcjonować i porządkować materiały z różnych źródeł dotyczące języka, literatury, filmu i innych dziedzin sztuki -Omówić przemiany gatunkowe w obrębie dramatu i powieści - Wskazać i opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne w tekstach literackich Romantyzmu, Pozytywizmu i Młodej Polski - Rozpoznać nawiązania do poetyki omawianych epok w literaturze współczesnej oraz ocenić krytycznie ich funkcjonalność - Wskazać elementy parodii, pastiszu i trawestacji w dziele literackim oraz określić ich funkcje - Porównać sposoby realizacji tego samego motywu (toposu) w tekstach literackich -Zinterpretować dzieło literackie lub tekst kultury w sposób pogłębiony, 3

4 w samodzielnie dobranym kontekście (np. filozoficznym, historycznym, historycznoliterackim, kulturowym) -Wymienić etapy postępu wolności w dziejach; określić kierunek i cel rozwoju dziejów -Rozważyć problem uszlachetniającego cierpienia; - Określić i ocenić postawę bohatera wobec Boga, ludzi, społeczeństwa i kraju; -Wskazać analogie między biografią bohatera romantycznego a losami kraju -Dokonać samodzielnej analizy i interpretacji tekstu kultury, posługując się biegle terminologią historyczno-i teoretycznoliteracką - Rozpoznać i odczytać przenośne znaczenia dzieła (metaforyczne, symboliczne, alegoryczne, paraboliczne) - Dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła sztuki, ze wskazaniem funkcji środków wyrazu specyficznych dla danej dziedziny sztuki -Podporządkować odczytanie utworu wybranej metodologii; -Wskazać funkcjonowanie tradycji literackiej w utworze; - Wskazać środki językowe decydujące o swoistości wypowiedzi indywidualnej -Głęboko i wnikliwie argumentować własne stanowisko - Dostrzec zależności między tekstem literackim a innymi tekstami kultury -Podporządkować kompozycję wypowiedzi własnemu zamysłowi interpretacyjnemu - Skutecznie unikać szablonów i schematów językowych -Posługiwać się bogatym słownictwem i urozmaiconą składnią - Posługiwać się bogatą terminologią (unikając pseudonaukowości) -Posługiwać się stylem stosownym do sytuacji, komunikatywnym -Funkcjonalnie wykorzystywać pozawerbalne środki komunikacji (mowa ciała, intonacja, ton głosu) w wypowiedzi ustnej Na ocenę celującą uczeń potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą, a ponadto: -Funkcjonalnie wykorzystywać teksty naukowe (krytyczno i teoretycznoliterackie) i filozoficzne w interpretacji utworów literackich i innych tekstów kultury -Samodzielnie gromadzić, selekcjonować i porządkować materiały z różnych źródeł dotyczące wskazanych zagadnień z zakresu literatury, językoznawstwa, historii sztuki -Wskazać i opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne w tekstach literackich Romantyzmu, Pozytywizmu i Młodej Polski - Rozpoznać nawiązania do poetyki tych epok w kulturze współczesnej, ocenić ich funkcjonalność -Rozpoznać parodię, pastisz i trawestację oraz inne rodzaje stylizacji w dziełach literackich poznanych w toku samodzielnej lektury lub wskazanych przez nauczyciela oraz określić ich funkcje -Porównać sposoby realizacji tego samego motywu (toposu) w tekstach literackich i tekstach kultury spoza kanonu podstawowego -Zinterpretować dzieło literackie w samodzielnie dobranych różnorodnych kontekstach interpretacyjnych -Objaśnić sposoby i mechanizmy reinterpretacji toposów, mitów i symboli 4

5 literatury tych epok w tekstach współczesnych -Dokonać szerokiej, wnikliwej i spójnej analizy oraz interpretacji dzieła literackiego, posługując się bezbłędnie terminologią historyczno-i teoretycznoliteracką -Interpretować wskazane utwory literackie, wykorzystując wybraną metodologię - Rozpoznawać i interpretować nawiązania intertekstualne w utworach literackich różnych epok -Wykorzystywać wiedzę z estetyki danej epoki w formułowaniu sądów wartościujących - Skomponować spójną wypowiedź, zachowującą konsekwentnie dobrane tranzycje, motta, tytuły rozdziałów i inne wyróżniki segmentacji tekstu - Skutecznie rozwiązywać problemy poprawnościowe w oparciu o dostępne źródła, np. różnego rodzaju słowniki, oficjalną stronę internetową Rady Języka Polskiego, strony poradni językowych uniwersytetów itd. - uczestniczyć w konkursach i olimpiadach przedmiotowych 5