Poziom wymagań edukacyjnych dla klasy 1I

Transkrypt

1 Poziom wymagań edukacyjnych dla klasy 1I Temat lekcji treści nauczania 1.Organizacja pracy na lekcji biologii w kl. II. 2.Organizm człowieka jako funkcjonalna całość dziedziny biologii zajmujące się budową ciała człowieka miejsce człowieka w przyrodzie Poziom wymagań Konieczny Podstawowy Rozszerzający Dopełniający uwagi zna tematykę zajęć z biologii w kl. II zna zasady BHP na lekcji, zasady pracy grupowej zna zasady prowadzenia zeszytu przedmiotowego zna system oceniania z biologii. wymienia dziedziny biologii zajmujące się budową i funkcjonowaniem człowieka wskazuje komórkę jako element budulcowy ciała człowieka wylicza układy narządów człowieka opisuje podstawowe funkcje układów narządów człowieka klasyfikuje człowieka do królestwa zwierząt podaje przykłady tkanek opisuje cechy różniące człowieka od innych naczelnych wyjaśnia, co to jest homeostaza wyjaśnia zależności między układami narządów wykazuje stopniowe komplikowanie się budowy człowieka od tkanki do układu narządów hierarchia organizmu człowieka układy narządów człowieka i ich funkcje homeostaza 3. Budowa i funkcje skóry. Higiena i choroby skóry. funkcje skóry i warstwy podskórnej budowa skóry i warstwy podskórnej budowa i rola wytworów skóry działanie receptorów skóry wymienia podstawowe funkcje skóry wymienia warstwy skóry wylicza wytwory naskórka wyjaśnia konieczność dbania o skórę wymienia choroby skóry - wskazuje funkcje poszczególnych warstw skóry - opisuje melaninę jako czynnik decydujący o kolorze skóry - klasyfikuje rodzaje oparzeń i odmrożeń podaje zasady udzielania pierwszej pomocy wykazuje związek funkcji skóry z jej budową omawia rolę poszczególnych wytworów naskórka -opisuje dolegliwości skóry -wyjaśnia czym są alergie skórne planuje doświadczenie wykazujące, że skóra jest narządem zmysłu dowodzi, że odcień skóry zależy od zawartości barwnika w skórze -proponuje środki do pielęgnacji skóry młodzieńczej -demonstruje zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku urazów skóry 4. Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z działu I. 5. Budowa szkieletu funkcje szkieletu ruch jako efekt działania biernego i czynnego aparatu ruchu budowa szkieletu tkanki budujące kości wskazuje elementy biernego i czynnego aparatu ruchu podaje nazwy wskazanych elementów budowy szkieletu wymienia tkanki budujące szkielet rozpoznaje szkielet osiowy na modelu lub schemacie -wskazuje obręcz barkową i miedniczną na modelu lub schemacie omawia sposób działania biernego i czynnego aparatu ruchu porównuje elementy szkieletu do maszyny prostej rozpoznaje tkanki budujące szkielet porównuje tkankę chrzęstną i kostną wskazuje rolę poszczególnych tkanek w budowie kości porównuje elementy szkieletu do maszyny prostej 6. Budowa i rola szkieletu osiowego skład szkieletu osiowego: czaszka, wylicza elementy szkieletu osiowego określa elementy budowy klatki piersiowej -wskazuje mózgo- i trzewioczaszkę na modelu lub ilustracji -wymienia narządy chronione przez wymienia kości tworzące szkielet osiowy charakteryzuje funkcje szkieletu osiowego opisuje związek budowy czaszki z - omawia rolę chrząstek w budowie klatki piersiowej wykazuje związek budowy odcinków 1

2 kręgosłup, klatka piersiowa funkcje elementów szkieletu osiowego budowa i funkcje mózgo- i trzewioczaszki podaje nazwy odcinków kręgosłupa klatkę piersiową funkcjami, które pełni kręgosłupa z pełnionymi funkcjami 7. Budowa i funkcjonowanie kończyn. budowa obręczy barkowej i miednicznej budowa i funkcjonowanie kończyn wymienia elementy budowy obręczy barkowej opisuje elementy budowy obręczy miednicznej wskazuje kości kończyn górnej i dolnej na modelu lub schemacie wymienia kości tworzące obręcze porównuje budowę kończyny górnej i dolnej wykazuje związek budowy z funkcją kończyny dolnej wykazuje związek budowy stawu z rodzajem ruchu kończyny w stawie uzasadnia budowę obręczy miednicznej 8.Kości elementy składowe szkieletu budowa fizyczna i chemiczna kości szpik kostny kształty kości rodzaje połączeń kości rodzaje stawów, ich budowa i zakres ruchów opisuje budowę fizyczną kości wskazuje miejsce występowania szpiku kostnego omawia doświadczenie wykazujące skład chemiczny kości określa różne kształty kości wymienia rodzaje połączeń kości opisuje budowę stawu -rozpoznaje rodzaje stawów odróżnia staw zawiasowy od kulistego określa zakres ruchów różnych rodzajów stawów charakteryzuje zmiany zachodzące w układzie kostnym wraz z wiekiem omawia znaczenie składników chemicznych w budowie kości porównuje kości różnego kształtu charakteryzuje połączenia kości projektuje i wykonuje model stawu omawia rolę szpiku kostnego planuje doświadczenie wykazujące skład chemiczny kości -wykazuje różnicę między kością długą a płaską 9. Budowa i znaczenie mięśni położenie i funkcje mięśni szkieletowych budowa mięśnia szkieletowego antagonistyczne działanie mięśni rodzaje i cechy tkanki mięśniowej higiena pracy mięśni -wskazuje na ilustracji najważniejsze mięśnie szkieletowe wymienia rodzaje tkanki mięśniowej wymienia warunki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania mięśni demonstruje sposób działania mięśni szkieletowych -określa funkcje wskazanych mięśni szkieletowych - opisuje budowę tkanki mięśniowej wykonuje rysunek tkanki mięśniowej spod mikroskopu - wyjaśnia, na czym polega antagonistyczne działanie mięśni rozpoznaje na ilustracji wskazane mięśnie szkieletowe opisuje czynności wskazanych mięśni wykazuje związek budowy z funkcją tkanki mięśniowej rozpoznaje pod mikroskopem różne rodzaje tkanki mięśniowej rysuje spod mikroskopu i opisuje obraz tkanki mięśniowej omawia warunki prawidłowej pracy mięśni -uzasadnia konieczność regularnych ćwiczeń gimnastycznych planuje proste ćwiczenia poprawiające kondycję mięśni analizuje przyczyny urazów ścięgien wyszukuje w internecie ponadprogramowe informacje o mięśniach 10. Choroby aparatu ruchu naturalne krzywizny kręgosłupa lordoza i kifoza wady postawy wady budowy stóp krzywica i osteoporoza choroby aparatu ruchu urazy mechaniczne aparatu ruchu pierwsza pomoc i rehabilitacja w przypadku złamań profilaktyka wad postawy wymienia naturalne krzywizny kręgosłupa wymienia choroby aparatu ruchu opisuje urazy kończyn wyjaśnia zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku urazów kończyn -rozpoznaje wady postawy -wskazuje ślad stopy z płasko-stopiem -wylicza przyczyny powstawania wad postawy rozpoznaje naturalne krzywizny kręgosłupa wyjaśnia przyczyny wad postawy wskazuje metody zapobiegania wadom kręgosłupa podaje przyczyny chorób aparatu ruchu podaje przyczyny zmian zachodzących w układzie kostnym na skutek osteoporozy wyjaśnia procesy zachodzące w układzie kostnym podczas urazów -wyszukuje informacje dotyczące sposobów zapobiegania płaskostopiu wyjaśnia konieczność rehabilitacji po urazach demonstruje udzielanie pierwszej pomocy w przypadku urazów kończyn 2

3 11.Lekcja powtórzeniowa 12. Pokarm budulec i źródło energii niezbędne składniki pokarmowe znaczenie węglowodanów, białek i tłuszczów pokarm jako źródło energii i budulec organizmu witaminy rozpuszczalne w tłuszczach oraz w wodzie znaczenie witamin skutki niedoboru witamin mikro- i makroelementy w organizmie człowieka znaczenie wody dla organizmu wymienia podstawowe składniki pokarmowe wskazuje źródła węglowodanów wskazuje produkty spożywcze zawierające białko wymienia pokarmy zawierające tłuszcze wyróżnia pokarmy pełnowartościowe niepełnowartościowe przedstawia źródła tłuszczu w diecie człowieka omawia rolę trzech witamin rozpuszczalnych w wodzie i dwóch rozpuszczalnych w tłuszczach opisuje rolę dwóch makroelementów wymienia mikroelementy klasyfikuje substancje odżywcze na budulcowe i energetyczne omawia aminokwas jako cząsteczkę budulcową białek -rozróżnia witaminy rozpuszczalne w wodzie i w tłuszczach opisuje rolę wody w organizmie omawia rolę składników pokarmowych w organizmie omawia znaczenie celulozy dla diety wyjaśnia pojęcia pokarm pełnowartościowy i pokarm niepełnowartościowy charakteryzuje rodzaje witamin opisuje różnice między witaminami pochodzenia naturalnego a uzyskiwanymi sztucznie omawia znaczenie makro- i mikroelementów w organizmie człowieka wyjaśnia zależność między spożywaniem produktów białkowych a wzrostem masy ciała porównuje wartość energetyczną cukrów i tłuszczów analizuje skutki niedoboru witamin, makroelementów i mikroelementów wyjaśnia zależność zapotrzebowania na wodę od warunków otoczenia i stanu organizmu 13.Budowa i rola układu budowa zęba i rodzaje zębów budowa odcinków przewodu trawienie w poszczególnych odcinkach przewodu funkcje gruczołów trawiennych wyjaśnia, na czym polega trawienie wymienia rodzaje zębów budujących uzębienie podaje funkcje wątroby i trzustki podaje nazwy procesów zachodzących w przewodzie pokarmowym wymienia enzymy działające w przewodzie pokarmowym charakteryzuje budowę zęba - opisuje funkcje poszczególnych rodzajów zębów wskazuje na planszy lub modelu odcinki przewodu lokalizuje wątrobę i trzustkę odpowiednio po prawej i lewej stronie pod żebrami charakteryzuje budowę uzębienia człowieka omawia funkcje poszczególnych odcinków przewodu wykazuje związek między budową a funkcją żołądka omawia rolę poszczególnych odcinków przewodu opisuje procesy trawienia we wszystkich odcinkach przewodu lokalizuje odcinki przewodu omawia znaczenie procesu trawienia wyjaśnia związek między budową a funkcjami różnych rodzajów zębów 14. Higiena i choroby układu znaczenie prawidłowej diety czynniki wpływające na zapotrzebowanie energetyczne piramida żywieniowa higiena odżywiania się choroby układu zaburzenia w odżywianiu wymienia czynniki, od których zależy rodzaj diety wymienia zasady higienicznego odżywiania się wymienia choroby układu wskazuje na piramidzie żywieniowej grupy pokarmów wyjaśnia, jakie mogą być skutki złego odżywiania się określa przyczyny chorób układu omawia sposób udzielania pierwszej pomocy w przypadku zakrztuszenia wykazuje związek między dietą a czynnikami, które ją warunkują definiuje pojęcie wartość energetyczna pokarmu charakteryzuje choroby układu przygotowuje wystąpienie o zaburzeniach łaknienia i przemiany materii wykazuje związek między higieną odżywiania się a profilaktyką chorób układu demonstruje i komentuje udzielanie pierwszej pomocy w przypadku zakrztuszenia 3

4 pierwsza pomoc w przypadku zakrztuszenia 15. Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z dz.iii 16. Budowa i funkcje krwi krew jako tkanka skład krwi proces krzepnięcia krwi grupy krwi zasady transfuzji podaje nazwy składników morfotycznych krwi wymienia grupy krwi wylicza składniki biorące udział w krzepnięciu krwi omawia funkcje krwi wskazuje uniwersalnego dawcę i biorcę omawia znaczenie krwi charakteryzuje składniki morfotyczne krwi omawia rolę hemoglobiny wyjaśnia mechanizm krzepnięcia krwi rozpoznaje elementy morfotyczne krwi na podstawie obserwacji mikroskopowej omawia zasady transfuzji krwi 17. Serce i jego rola w organizmie. Krwiobiegi. funkcje serca budowa serca cykl pracy serca mierzenie tętna i ciśnienia narządy układu duży i mały krwiobieg budowa naczyń krwionośnych funkcje układu wskazuje na sobie położenie serca wymienia elementy budowy serca -omawia na ilustracji mały lub duży obieg krwi rozpoznaje na schemacie zasadnicze elementy budowy serca i naczyń krwionośnych wyjaśnia, czym jest puls omawia funkcje wybranego naczynia porównuje żyłę i tętnicę omawia rolę zastawek w żyłach opisuje mechanizm pracy serca wykazuje rolę zastawek w funkcjonowaniu serca omawia fazy pracy serca podaje prawidłowe ciśnienie krwi zdrowego dorosłego człowieka porównuje krwiobieg mały i duży mierzy koledze puls rozpoznaje poszczególne naczynia krwionośne na ilustracji wykazuje związek budowy naczyń krwionośnych z pełnionymi przez nie funkcjami uzasadnia różnice w wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego 18. Choroby i higiena układu choroby układu i ich przyczyny zapobieganie chorobom układu krwawienia i krwotoki pierwsza pomoc w przypadku krwawień i krwotoków wymienia choroby układu kwionośnego omawia pierwszą pomoc w przypadku krwotoków odczytuje wyniki badania laboratoryjnego krwi wymienia czynniki wpływające korzystnie na funkcjonowanie układu podaje przyczyny chorób układu charakteryzuje krwotok żylny i tętniczy demonstruje pierwszą pomoc w przypadku krwotoków przygotowuje portfolio na temat chorób układu przygotowuje wywiad z pracownikiem służby zdrowia na temat chorób układu 19. Układ limfatyczny. funkcje układu limfatycznego powstawanie chłonki narządy układu limfatycznego wymienia cechy układu limfatycznego wylicza narządy współpracujące z układem limfatycznym opisuje budowę układu limfatycznego omawia rolę węzłów chłonnych omawia rolę śledziony i grasicy porównuje układ limfatyczny i krwionośny wyjaśnia rolę układu limfatycznego na podstawie omawia rolę węzłów chłonnych i migdałków 4

5 20. Odporność organizmu. rodzaje odporności antygeny rodzaje leukocytów i ich funkcje reakcja obronna szczepienia, surowice HIV AIDS. wymienia elementy układu odpornościowego wylicza bariery obronne organizmu wskazuje szczepionkę i surowicę jako czynniki odpowiadające za odporność nabytą wyróżnia odporność nabytą i wrodzoną wyjaśnia, że AIDS jest chorobą wywołaną przez HIV omawia rolę elementów układu odpornościowego charakteryzuje rodzaje odporności wyjaśnia wpływ HIV na układ odpornościowy człowieka opisuje rodzaje leukocytów wyjaśnia mechanizm działania odporności nabytej odróżnia sposób działania szczepionki od surowicy 21.Lekcja powtórzeniowa. 22. Budowa i rola układu oddechowego. budowa i funkcje dróg oddechowych budowa płuc mechanizm powstawania głosu wymienia odcinki układu oddechowego wskazuje płuca jako miejsce wymiany gazowej omawia funkcje narządów układu oddechowego omawia rolę nagłośni wyróżnia drogi oddechowe i narządy wymiany gazowej wykazuje związek budowy narządów układu oddechowego z pełnionymi przez nie funkcjami interpretuje zależność między budową płuc a wymianą gazową omawia różnicę między głośnią a nagłośnią demonstruje mechanizm modulacji głosu 23. Mechanizm wymiany gazowej. mechanizm wentylacji płuc regulacja tempa oddechów mechanizm wymiany gazów w tkankach wymienia narządy biorące udział w procesie wentylacji demonstruje na sobie mechanizm wdechu i wydechu omawia na ilustracji ruch żeber oraz przepony przy wdechu i wydechu odczytuje z tabeli skład powietrza wdychanego i wydychanego analizuje proces wymiany gazowej w płucach i tkankach oblicza ilość wdechów i wydechów przed i po wysiłku omawia mechanizm wentylacji rozróżnia mechanizm wentylacji i oddychanie komórkowe wyjaśnia zależność między ilością oddechów a wysiłkiem opisuje dyfuzję O2 i CO2 zachodzącą w pęcherzykach płucnych demonstruje na sobie mechanizm wdechu i wydechu planuje doświadczenie wykazujące zależność między wysiłkiem a liczbą oddechów analizuje proces wymiany gazowej w płucach i tkankach interpretuje wyniki doświadczenia na wykrywanie CO2 w powietrzu wydychanym 24. Oddychanie wewnątrzkomórkowe. mitochondria organelle oddychania wewnątrzkomórkowego ATP jako nośnik energii wskazuje mitochondrium jako miejsce oddychania wewnątrzkomórkowego wskazuje ATP jako nośnik energii zapisuje słownie równanie reakcji chemicznej ilustrujące utlenianie glukozy interpretuje zawartość gazów w powietrzu wdychanym i wydychanym określa znaczenie oddychania komórkowego zapisuje proces utleniania glukozy równaniem reakcji chemicznej omawia rolę ATP w procesie utleniania biologicznego opisuje zależność między ilością mitochondriów a zapotrzebowaniem narządów na energię przedstawia graficznie w postaci diagramu zawartość gazów w powietrzu wdychanym i wydychanym 25. Higiena i choroby układu oddechowego. sposoby unikania chorób układu oddechowego choroby bakteryjne i wirusowe choroby wywołane zanieczyszczeniem powietrza zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku zatrzymania oddechu wskazuje na kichanie i kaszel jako reakcje obronne organizmu wymienia trzy choroby układu oddechowego wyjaśnia, jak należy wdychać powietrze, aby unikać infekcji układu oddechowego opisuje przyczyny astmy omawia zasady postępowania w przypadku utraty oddechu wyjaśnia związek między wdychaniem powietrza przez nos a profilaktyką chorób układu oddechowego podaje objawy wybranych chorób układu oddechowego wykazuje zależność między skażeniem środowiska a zachorowalnością na astmę demonstruje zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku zatrzymania oddechu 5

6 26. Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z dz. V. 27. Budowa i działanie układu wydalniczego. wydalanie a defekacja budowa i funkcje narządów układu wydalniczego budowa i praca nefronu etapy powstawania moczu wymienia zbędne produkty przemiany materii wskazuje drogi wydalania zbędnych produktów przemiany materii wskazuje na modelu lub ilustracji miejsca powstawania moczu pierwotnego i ostatecznego wyjaśnia pojęcia wydalanie i defekacja porównuje wydalanie i defekację omawia rolę układu wydalniczego w utrzymaniu homeostazy organizmu omawia na ilustracji proces powstawania moczu rozpoznaje warstwy budujące nerkę na modelu lub materiale świeżym 28. Higiena układu wydalniczego. sposoby zapobiegania chorobom układu wydalniczego najczęstsze choroby układu wydalniczego i ich objawy wymienia choroby układu wydalniczego określa niezbędną ilość wody, jaką należy codziennie przyjąć uzasadnia konieczność regularnego opróżniania pęcherza moczowego analizuje na ilustracji przebieg dializy omawia rolę soli w sprawnym funkcjonowaniu układu wydalniczego wskazuje przyczyny chorób układu wydalniczego uzasadnia konieczność picia dużych ilości wody w przypadku schorzeń nerek ocenia znaczenie dializy 29.Lekcja powtórzeniowa. 30. Budowa i rola układu. funkcje układu budowa komórki nerwowej ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy somatyczny a autonomiczny układ nerwowy kierunek i sposób przekazywania impulsów wymienia funkcje układu wymienia części ośrodkowego i obwodowego układu określa mózgowie jako jednostkę nadrzędną w stosunku do pozostałych części układu opisuje budowę komórki nerwowej omawia na ilustracji przebieg impulsu wyróżnia somatyczny i autonomiczny układ nerwowy opisuje funkcje układu wykazuje związek budowy komórki nerwowej z pełnioną funkcją omawia działanie ośrodkowego i obwodowego układu wyjaśnia sposób działania synapsy charakteryzuje funkcje somatycznego i autonomicznego układu 31.Ośrodkowy układ nerwowy. nadrzędna rola ośrodkowego układu budowa mózgowia rozmieszczenie ośrodków odpowiedzialnych za odbiór różnicowanych impulsów budowa i funkcje rdzenia kręgowego wymienia mózgowie i rdzeń kręgowy jako narządy ośrodkowego układu wskazuje najważniejsze elementy mózgowia na ilustracji rozpoznaje elementy budowy rdzenia kręgowego na ilustracji objaśnia budowę mózgowia na podstawie ilustracji omawia budowę rdzenia kręgowego charakteryzuje nadrzędną rolę mózgowia w stosunku do pozostałych części układu wyjaśnia, na czym polega lateralizacja mózgu 32. Obwodowy układ nerwowy. Odruchy. nerwy czuciowe i ruchowe nerwy czaszkowe i rdzeniowe wymienia rodzaje nerwów obwodowych podaje po trzy przykłady odruchów warunkowych i bezwarunkowych wyróżnia włókna czuciowe i ruchowe w obwodowym układzie nerwowym opisuje na ilustracji drogę impulsu w łuku odruchowym odróżnia odruchy warunkowe i objaśnia zasady działania włókien nerwowych przedstawia graficznie drogę impulsu w łuku odruchowym charakteryzuje odruchy warunkowe i bezwarunkowe ocenia rolę włókien nerwowych w obwodowym układzie nerwowym 6

7 funkcjonowanie łuku odruchowego odruchy bezwarunkowe i warunkowe bezwarunkowe 33. Układ hormonalny działanie. hormony produkty wydzielania wewnętrznego swoiste działanie hormonów gruczoły dokrewne i ich hormony rola poszczególnych hormonów w organizmie człowieka równowaga hormonalna antagonistyczne działanie hormonów regulacja nerwowo-hormonalna rola podwzgórza w regulacji hormonalnej rytm dobowy wynikiem działania hormonów skutki nadmiaru i niedoboru hormonów wymienia trzy gruczoły i ich hormony wskazuje na ilustracji położenie najważniejszych gruczołów wymienia czynniki powodujące stres wskazuje czynniki osłabiające stres podaje przykłady dwóch chorób wywołanych nadmiernym stresem klasyfikuje gruczoły wydzielania zewnętrznego i wewnętrznego wyjaśnia pojęcie hormon dokrewny wyjaśnia, czym są hormony wyjaśnia pojęcie równowaga hormonalna wymienia skutki nadmiaru i niedoboru hormonu wzrostu podaje przyczyny cukrzycy określa cechy hormonów przyporządkowuje nazwy gruczołów wytwarzanym przez nie hormonom prezentuje na dowolnym przykładzie antagonistyczne działanie hormonów opisuje skutki nadmiaru i niedoboru hormonów porównuje działanie układu i hormonalnego omawia znaczenie swoistego działania hormonów analizuje zależność między układem nerwowym a hormonalnym uzasadnia związek niedoboru insuliny z cukrzycą 34. Choroby i higiena układu pozytywne i negatywne skutki stresu sposoby unikania stresu choroby wywołane nadmiernym stresem choroby wirusowe układu przyczyny i objawy udaru mózgu postępowanie z chorym na padaczkę wylicza choroby układu, których przyczyny nie są znane - wymienia czynniki powodujące stres -podaje przykłady trzech chorób spowodowanych stresem przyporządkowuje chorobom układu charakterystyczne objawy omawia pozytywny i negatywny wpływ stresu na funkcjonowanie organizmu opisuje przyczyny nerwic rozpoznaje objawy depresji analizuje przyczyny chorób układu rozpoznaje na podstawie objawów choroby układu 35. Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości 36. Budowa i działanie narządu wzroku. oko narządem wzroku elementy i rola aparatu ochronnego oka budowa gałki ocznej powstawanie obrazu 37. Ucho narząd słuchu i równowagi. ucho narządem słuchu budowa i funkcje elementów ucha narząd zmysłu równowagi rozróżnia w narządzie wzroku aparat ochronny i gałkę oczną rozpoznaje elementy budowy oka na ilustracji omawia funkcje elementów budowy oka rozpoznaje elementy budowy ucha na ilustracji wymienia funkcje elementów budowy ucha omawia funkcje elementów aparatu ochronnego wyjaśnia pojęcie akomodacja omawia znaczenie zwężania się źrenicy wyróżnia ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne wskazuje położenie narządu zmysłu równowagi określa funkcje aparatu ochronnego i gałki ocznej wykazuje związek budowy elementów oka z pełnionymi przez nie funkcjami - opisuje drogę bodźca świetlnego w oku charakteryzuje funkcje elementów budowy ucha omawia funkcje ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego porównuje powstawanie obrazu w oku do pracy aparatu fotograficznego rysuje przebieg bodźca świetlnego i powstawanie obrazu na siatkówce rozróżnia akomodację i adaptację oka planuje doświadczenie wykazujące reakcje źrenicy na różne natężenia światła omawia mechanizm odbierania i rozpoznawania dźwięków wyjaśnia zasadę działania narządu zmysłu równowagi 38. Higiena oka i ucha. krótkowzroczność i dalekowzroczność korekcja wad wzroku wymienia wady wzroku wymienia daltonizm i astygmatyzm jako wady wzroku omawia zasady higieny wzroku rozpoznaje na ilustracji krótkowzroczność i dalekowzroczność wymienia choroby oczu charakteryzuje wady wzroku wyjaśnia pojęcia daltonizm i astygmatyzm rozróżnia rodzaje soczewek korygujących analizuje, w jaki sposób nadmierny hałas może spowodować uszkodzenie słuchu 7

8 higiena oczu przyczyny i objawy zapalenia spojówek przyczyny i objawy zaćmy i jaskry hałas przyczyna głuchoty wskazuje hałas jako czynnik powodujący głuchotę omawia zasady higieny oczu charakteryzuje choroby oczu 39. Zmysły powonienia, smaku i dotyku. powonienie i smak jako chemoreceptory rozmieszczenie komórek węchowych znaczenie węchu kubki smakowe narządem smaku różnorodność bodźców odbieranych przez skórę zalicza powonienie i smak do chemoreceptorów wymienia cztery podstawowe smaki wylicza bodźce odbierane przez skórę wyjaśnia, że kubki smakowe są właściwym narządem smaku wskazuje położenie kubków smakowych opisuje sposób odbierania wrażeń smakowych charakteryzuje powonienie i smak jako chemoreceptory uzasadnia, że skóra jest narządem zmysłu dotyku analizuje znaczenie wolnych zakończeń nerwowych w skórze 40.Lekcja powtórzeniowa. 41. Męski układ rozrodczy. męskie cechy płciowe narządy męskiego układu rozrodczego funkcje narządów męskiego układu rozrodczego budowa gamety męskiej plemnika wymienia funkcje męskich narządów rozrodczych wymienia męskie cechy płciowe wskazuje na ilustracji narządy męskiego układu rozrodczego rysuje i opisuje schemat budowy plemnika określa funkcję testosteronu charakteryzuje męskie pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowe cechy płciowe uzasadnia, że główka plemnika jest właściwą gametą męską wykazuje związek między produkcją hormonów a zmianami zachodzącymi w budowie mężczyzny 42. Żeński układ rozrodczy. żeńskie cechy płciowe budowa i funkcje żeńskiego układu rozrodczego budowa komórki jajowej budowa i funkcje wewnętrznych i zewnętrznych narządów płciowych żeńskie hormony płciowe przebieg cyklu miesiączkowego wymienia wewnętrzne narządy rozrodcze wskazuje wewnętrzne narządy żeńskiego układu rozrodczego na ilustracji wylicza żeńskie zewnętrzne narządy płciowe wymienia żeńskie hormony płciowe opisuje funkcje żeńskiego układu rozrodczego rysuje i opisuje schemat budowy komórki jajowej odtwarza z pamięci kolejne fazy cyklu miesiączkowego wskazuje w cyklu miesiączkowym dni płodne i niepłodne definiuje jajnik jako miejsce tworzenia się komórki jajowej charakteryzuje żeńskie pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowe cechy płciowe opisuje funkcje wewnętrznych narządów rozrodczych charakteryzuje funkcje żeńskich zewnętrznych narządów płciowych interpretuje ilustracje dotyczące przebiegu cyklu miesiączkowego wyjaśnia związek budowy komórki jajowej z pełnioną przez nią funkcją omawia zmiany hormonalne występujące w czasie cyklu opisuje objawy napięcia przedmiesiączkowego analizuje rolę ciałka żółtego 43. Higiena układu rozrodczego. Planowanie rodziny. zapobieganie chorobom przenoszonym drogą płciową czynniki chorobotwórcze i choroby przez nie wywoływane naturalne i sztuczne metody antykoncepcji wymienia choroby układu rozrodczego wyjaśnia, na czym polega planowanie rodziny przyporządkowuje chorobom źródła zakażenia wyjaśnia różnicę między nosicielstwem HIV a chorobą AIDS wskazuje kontakty płciowe jako potencjalne źródło zakażenia układu rozrodczego wyjaśnia konieczność regularnych wizyt u ginekologa przyporządkowuje chorobom układu rozrodczego ich charakterystyczne objawy opisuje drogi zakażenia HIV porównuje naturalne i sztuczne metody planowania rodziny ocenia efekty stosowania różnych metod antykoncepcji 44. Rozwój człowieka od poczęcia do narodzin. proces zapłodnienia podaje nazwy błon płodowych określa czas trwania rozwoju płodowego podaje nazwy etapów porodu porządkuje etapy rozwoju zarodkowego wyjaśnia pojęcie zapłodnienie wymienia zmiany zachodzące w charakteryzuje funkcje błon płodowych analizuje funkcje łożyska przyporządkowuje czynności życiowe okresom rozwojowym płodu uzasadnia konieczność przestrzegania higieny przez kobiety w ciąży omawia etapy porodu opisuje mechanizm powstawania ciąży 8

9 etapy rozwoju zarodkowego funkcje błon płodowych etapy rozwoju płodowego zmiany w organizmie kobiety podczas ciąży higiena kobiety ciężarnej fazy porodu ciąża bliźniacza organizmie kobiety podczas ciąży omawia zasady higieny zalecane kobietom ciężarnym podaje długość trwania ciąży omawia zmiany zachodzące w organizmie kobiety podczas ciąży pojedynczej i mnogiej 45. Etapy życia człowieka. zmiany zachodzące w różnych fazach rozwoju człowieka od narodzin do starości wymienia etapy życia człowieka wymienia rodzaje dojrzałości wskazuje na różnice w tempie dojrzewania dziewcząt i chłopców omawia zmiany rozwojowe u nastolatka wymienia objawy starzenia się ciała charakteryzuje wskazane okresy rozwojowe opisuje charakterystyczne cechy dojrzałości biologicznej, psychicznej i społecznej przyporządkowuje okresom rozwojowym zmiany w nich zachodzące 46. Lekcja powtórzeniowa. 47 Zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne. definicja zdrowia organizacje prozdrowotne ochrona zdrowia wykazuje wpływ trybu życia na stan zdrowia organizmu rozpoznaje symbol Czerwonego Krzyża jako organizacji zajmującej się ochroną zdrowia przyporządkowuje symbole organizacji ich nazwom opisuje zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne przyporządkowuje symbole organizacji ich zakresom działań rozróżnia zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne definicja zdrowia wykazuje wpływ środowiska życia na zdrowie wymienia światowe organizacje zdrowia (podane w podręczniku) 48.Choroby zakaźne i cywilizacyjne. przyczyny chorób zakaźnych metody zapobiegania chorobom zakaźnym rodzaje i przyczyny chorób cywilizacyjnych nowotwory 49. Uzależnienia rodzaje używek szkodliwość palenia tytoniu skutki działania alkoholu zagrożenie narkotykami profilaktyka uzależnień podaje przykłady trzech chorób zakaźnych i czynników, które je wywołują wymienia choroby cywilizacyjne wymienia najczęstsze przyczyny nowotworów podaje przykłady używek wymienia choroby spowodowane nadużywaniem alkoholu wyróżnia choroby zakaźne i cywilizacyjne omawia znaczenie szczepień wskazuje alergie jako skutek zanieczyszczenia środowiska wyjaśnia, że stosowanie używek ma negatywny wpływ na zdrowie omawia MONAR jako miejsce pomocy w leczeniu uzależnień podaje kryterium podziału na choroby zakaźne i cywilizacyjne rozróżnia szczepienia ochronne obowiązkowe i nieobowiązkowe wyjaśnia przyczyny powstawania chorób społecznych opisuje wpływ palenia tytoniu na zdrowie omawia skutki działania alkoholu na funkcjonowanie organizmu wyjaśnia, jak uniknąć uzależnień oblicza własne BMI dowodzi, że nadmierny stres jest przyczyną chorób cywilizacyjnych wyjaśnia, dlaczego nowotwory są groźnymi chorobami wyjaśnia związek między przyjmowaniem używek a powstawaniem nałogów wykonuje prezentacje n/t profilaktyki uzależnień 9