Spis treêci. I. Wprowadzenie do historii. II. Początki cywilizacji. Od autorów... 8

Transkrypt

1 Od autorów I. Wprowadzenie do historii 1. Dzieje historia historiografia Czym jest historia? Przedmiot historii Proste pytania wymagają złożonych odpowiedzi Wszystko może być ważne, ale zjawiska i fakty mają swoją rangę.. 16 Wieczny powrót czy zmiana? Czyli jak postrzegamy czas Zmiana czy postęp? Oceniać przeszłość czy raczej ją wyjaśniać? Źródła historyczne i metody poznawania przeszłości Źródła historyczne i ich rodzaje Dyscypliny historyczne Jak postępować ze źródłami, czyli metodologia historii Etapy badania historycznego II. Początki cywilizacji 1. Pierwsze cywilizacje Podstawowe rośliny uprawne i związane z nimi kręgi cywilizacyjne. 39 Pierwsze miasta Początki cywilizacji w Mezopotamii Daleki Wschód. Indie Daleki Wschód. Cywilizacja chińska Miasta w Egipcie Miasta i cywilizacja Pierwsze wielkie państwa i imperia Mezopotamia w III tysiącleciu p.n.e Egipt w okresie Starego Państwa Znaczenie pisma Wielkie państwa II tysiąclecia p.n.e Stosunki polityczne w połowie II tysiąclecia p.n.e Przemiany końca II tysiąclecia p.n.e Początek epoki żelaza Imperium perskie Wielkie religie starożytnego świata Charakter dawnych wierzeń Religia Greków. Znaczenie Homera i Hezjoda Politeistyczne religie starożytnego Bliskiego Wschodu Indie. Hinduizm i buddyzm Nauczanie Buddy Wierzenia chińskie. Konfucjanizm

2 Judaizm wielka religia monoteistyczna starożytności Niewola babilońska Prorocy Pismo Święte Biblia III. Cywilizacja grecko-rzymska 1. Polis grecka Powstanie polis Polis jako wspólnota obywateli Wielka Kolonizacja Świat Greków w V w. p.n.e Dwa ustroje polis oligarchia i demokracja Ateny polis demokratyczna Potęga Sparty Kategorie ludności lacedemońskiej Ustrój polityczny Sparty Wojny Greków z Persami Rywalizacja Aten i Sparty Cywilizacja grecka Początki kultury greckiej. Rola arystokracji Kultura polis Sztuka grecka okresu klasycznego Narodziny filozofii w Grecji Znaczenie Sokratesa Zmiany warunków życia Greków w epoce hellenistycznej Nowe ośrodki kultury Sztuka hellenistyczna Hellenizacja Wschodu i wpływ Wschodu na Greków Rzym polis, która zdobyła świat Rzym a Italia Organizacja Italii po podbojach Ustrój Republiki Rzymskiej Zamorskie podboje Republiki Rzymskiej Imperium Romanum. Organizacja prowincji Ustrój Cesarstwa Rzymskiego Cesarz i senat w okresie pryncypatu Rola armii Reorganizacja prowincji Cesarstwo Rzymskie ku uniwersalnej cywilizacji śródziemnomorskiej Miasta i życie miejskie Cywilizacja rzymska za czasów Cesarstwa Imperium Romanum i barbarzyńcy Romanizacja Prawo rzymskie

3 Stosunki polityczne w I II w Pierwsze objawy kryzysu w II w Kryzys III w Sytuacja Wschodu i Zachodu Chrystianizacja Imperium Pierwsi chrześcijanie Misja świętego Pawła Chrześcijaństwo a religie tradycyjne Doktryna chrześcijańska Chrześcijaństwo a kultura antyczna Kultura i sztuka chrześcijan Organizacja kościelna Kościoły wschodni i zachodni Koniec jedności świata śródziemnomorskiego Cesarstwo za Dioklecjana Cesarstwo za Konstantyna Wielkiego Podział Cesarstwa Rzymskiego Zachód i barbarzyńcy Rozpad Cesarstwa Zachodniego. Państwa barbarzyńskie na terenie Imperium Romanum Barbarzyńcy a kultura antyczna Cesarstwo na Wschodzie. Justynian Wielki Znaczenie podbojów arabskich Islam i kultura antyczna IV. Średniowieczna cywilizacja chrześcijańskiej Europy 1. Początki średniowiecznej Europy Bizancjum Europa Zachodnia, łacińska Europa plemion pogańskich Cesarstwo Karola Wielkiego Starsza i młodsza Europa ekspansja chrześcijańskiej cywilizacji zachodniej Wieś w organizacji społeczeństwa Europy Zachodniej w X XI w Stosunki lenne, feudalizm Miasta w XI XIII w Kościół i rola duchownych Powstanie państw w Europie Środkowo-Wschodniej i Północnej Chrystianizacja nowych państw Nowe państwa w systemie politycznym Europy Chrzest a wewnętrzne zmiany polityczne w nowych państwach Przemiany kultury w państwach młodszej Europy Dalsze etapy recepcji wzorców zachodnich Wczesne średniowiecze i rozkwit średniowiecza w różnych częściach Europy

4 3. Bizancjum i jego oddziaływanie inny wariant cywilizacji chrześcijańskiej Cywilizacja bizantyńska Sztuka bizantyńska Władza i Kościół w Bizancjum Zasięg wpływów politycznych i kulturalnych Cesarstwa Bizantyńskiego Ruś i jej dziejowe znaczenie Światy gospodarki Izolacja światów gospodarki wczesnego średniowiecza Bizancjum i islam jako odrębne światy gospodarki Świat gospodarki europejskiej w okresie rozkwitu średniowiecza Miasta i handel Reforma pieniądza i pierwsze banki Włączenie Europy Środkowej w świat gospodarki europejskiej Władze i idee uniwersalne średniowieczna jedność Europy Podstawy ideowe i polityczne uniwersalnej władzy cesarzy Papiestwo Kształtowanie się uniwersalnej władzy papieży Znaczenie sporu o inwestyturę Dwie władze uniwersalne Suwerenność królestw Sobory i koncyliaryzm Polska wobec władz uniwersalnych Królestwa średniowiecznej Europy od monarchii patrymonialnej do stanowej Średniowieczne poglądy na państwo Monarchia patrymonialna Rozdrobnienie feudalne Monarchia stanowa Reprezentacje stanowe Suwerenność królestw i początki poczucia narodowego Przemiany państwa polskiego i powstanie polskiej świadomości narodowej (od X do XIV w.) Plemiona lechickie Tworzenie państwa polskiego Nazwa: Polska Związek z dynastią Kościół Wczesnośredniowieczne księstwo polskie na tle innych monarchii europejskich Feudalizacja i rozbicie dzielnicowe Przemiany etniczne XII i XIII w Tendencje zjednoczeniowe Monarchia stanowa

5 Wieloetniczność i świadomość narodowa w XIV w Przyłączenie Rusi Czerwonej Korona Królestwa Polskiego Między władzą a domem rodzinnym małe ojczyzny średniowiecza Ludność Europy i typy związków między ludźmi Ród i rodzina Więzi terytorialne Wspólnoty innych typów Więzi międzyludzkie wyższych szczebli Jednostka ludzka Jedność kultury i nauki europejskiego średniowiecza Pismo, obraz, słowo Symbolizm sztuki średniowiecznej Kultura stanowa Jedność kultury chrześcijańskiej: cel życia, czas, łacina, szkoły Uniwersytety Powstanie i odnowienie Akademii Krakowskiej Style romański i gotycki w sztuce europejskiej Europa a świat ludzie średniowiecza wobec innych ludów, religii, cywilizacji Średniowieczna wiedza naukowa o świecie Wiedza praktyczna o Europie i świecie Stosunek Europejczyków do pogan Chrześcijanie wobec heretyków i Żydów Stosunek do świata islamu. Wyprawy krzyżowe Wielkie wyprawy europejskie do Azji Kryzys cywilizacji zachodniej i szansa młodszej Europy Upadek autorytetów i bunty społeczne Rozwój gospodarczy Europy Środkowej i Wschodniej w XIV i XV w Rozwój polityczny państw Europy Środkowej i Wschodniej Zmniejszenie różnic w rozwoju Europy Zachodniej i Środkowej Drogi wychodzenia Europy Zachodniej z kryzysu Królestwo Polskie w unii z Wielkim Księstwem Litewskim Unie państw europejskich w średniowieczu Unia Polski i Litwy na tle średniowiecznych unii europejskich Wzajemne oddziaływanie na siebie Polski i Litwy Skutki unii polsko-litewskiej i poglądy na nią Spis cytowanych źródeł Tablice synchronistyczne Indeks