Opis zakresu merytorycznego wdrożenia pilotażu Standardów Usług i Modeli Instytucji

Transkrypt

1 Załącznik nr 1 do Dokumentacji konkursowej (etap I) Faza edukacyjno-szkoleniowa na wykonanie pilotażowego wdrażania standardów usług i modeli instytucji pomocy i integracji społecznej ramach projektu Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej Opis zakresu merytorycznego wdrożenia pilotażu Standardów Usług i Modeli Instytucji Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich wraz z partnerami realizującymi projekt: Tworzenie i rozwijanie usług pomocy i integracji społecznej, w tym Zadanie 2 Działania w zakresie wdrażania standardów pracy socjalnej i funkcjonowania instytucji pomocy i integracji społecznej, Wspólnotą Roboczą Związków Organizacji Socjalnych, Stowarzyszeniem Samorządowych Ośrodków Pomocy Społecznej FORUM, Ogólnopolskim Stowarzyszeniem Powiatowych i Miejskich Ośrodków Pomocy Rodzinie CENTRUM ma przyjemność zaprosić gminy, powiaty lub/i partnerstwa lokalne do zainteresowania się konkursem na pilotażowe wdrożenie standardów usług pomocy i integracji społecznej adresowanych do pięciu grup docelowych: osób z niepełnosprawnością; osób starszych; rodzin z dziećmi; rodzin z problemem przemocy; osób pozostających bez pracy. Na modele instytucji pomocy i integracji społecznej, składają się modele: Gminnego i Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej (GOPS i M-GOPS, MOPS) model realizacji usług o określonym standardzie w gminie; Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej i Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie (MOPS i MOPR) - model realizacji usług o określonym standardzie w mieście na prawach powiatu; Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR) - model realizacji usług o określonym standardzie w powiecie; Centrum Integracji Społecznej. Standardy usług obejmują następujące zakresy tematyczne: osoby z niepełnosprawnością: o standard pracy socjalnej z osobą z niepełnosprawnością i jej rodziną, z uwzględnieniem osób z zaburzeniami psychicznymi; o standard poradnictwa specjalistycznego dla osób z niepełnosprawnością i ich rodzin, z uwzględnieniem osób z zaburzeniami psychicznymi; osoby starsze: o standard pracy socjalnej z osobą starszą; 1

2 o standard usług opiekuńczych dla osób starszych, świadczonych w miejscu zamieszkania; rodziny z dziećmi: o standard pracy socjalnej z rodziną z dziećmi; o standard specjalistycznego poradnictwa rodzinnego, dla rodzin z dziećmi; rodziny z problemem przemocy: o standard pracy socjalnej z rodziną dotkniętą problemem przemocy; o standard interwencji kryzysowej; osoby pozostające bez pracy: o standard pracy socjalnej z osobami pozostającymi bez pracy; o standard Klubu Integracji Społecznej, ze szczególnym uwzględnieniem Treningu pracy. Wyżej wymienione standardy usług i modele instytucji, zostaną przetestowane w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, również we współpracy z organizacjami pozarządowymi, z założeniem, iż w każdej z instytucji wdrażane będą przynajmniej dwa wybrane standardy usług (zgodnie ze wskazanym w dokumentacji konkursowej zakresem tematycznym) w oparciu o model instytucji. Podmiot może testować tylko jedną usługę z danego zakresu, jeśli nie jest właściwy do realizacji pracy socjalnej, pod warunkiem wyboru drugiej usługi z innego zakresu. W ramach pilotażu wdrażany będzie także model CIS. Standardy Usług i Modele Instytucji zarys Założenia, które przyjęto do prac poszczególnych zespołów eksperckich odbywały się w oparciu o poniższe działania i wytyczne opracowane w ramach Zadania 2 przez Partnerów odpowiedzialnych za jego realizację. Czym jest Standard Usługi i Model Instytucji pomocy i integracji społecznej w rozumieniu projektu 1.18, zadanie 2? W projekcie 1.18, Zadanie 2, przyjęto następujące rozumienie standardów usług i modeli instytucji: Standard Usługi to uzgodnione i uznane za obowiązujące, najczęściej utrwalone w postaci dokumentu lub zestawu dokumentów stwierdzenia, w których szczegółowo opisano czym jest i czym powinna charakteryzować się usługa1. 1 Krajowy Raport Badawczy. Pomoc i integracja społeczna wobec wybranych grup. Diagnoza standaryzacji usług i modeli instytucji, red. dr hab. Ryszard Szarfenberg. 2

3 Standard pracy socjalnej z klientem pomocy społecznej należącym do określonej kategorii, to uzgodnione i uznane za obowiązujące, utrwalone w postaci dokumentu stwierdzenia, w których szczegółowo opisano czym powinna charakteryzować się usługa pracy socjalnej metodą indywidualnego przypadku i metodą grupową. Standard pracy socjalnej składa się z następujących elementów: 1) Misja i cele pracy socjalnej; 2) Zakres podmiotowy pracy socjalnej adresaci usługi i najczęściej występujące problemy, które mogą zostać rozwiązane dzięki pracy socjalnej; 3) Zakres rzeczowy pracy socjalnej, w tym: a. Specyfika pracy socjalnej metodą indywidualnego przypadku z wyróżnionymi w projekcie kategoriami klientów; i. Specyficzne dla danej kategorii klienta sposoby budowania relacji, komunikacji, motywowania i towarzyszenia; ii. Sposób postępowania pracownika socjalnego i rola klienta oraz zakres ich współpracy w fazach metodycznego działania (diagnoza opracowanie planu działania i budowa indywidulanego pakietu usług realizacja planu działania systematyczna ewaluacja działań ocena końcowa); iii. Sposób wykorzystania zasobów środowiska na rzecz osoby i rodziny; iv. Opis problemów najczęściej spotykanych przez pracowników socjalnych w pracy z daną kategorią klientów, wraz z praktycznymi wskazówkami, jak je przezwyciężać; v. Opis przykładu działań pracownika socjalnego z hipotetycznymi klientami; vi. Praca socjalna a uczestnictwo pracownika socjalnej w procedurze przyznawania świadczeń pieniężnych; b. Specyfika pracy socjalnej metodą grupową - standard pracy socjalnej dla wybranej grupy (cel, adresaci, rodzaj i charakter grupy, organizacja pracy z grupą, scenariusze spotkań, trudności i sposoby radzenia sobie z nimi, sposób ewaluacji wraz z narzędziami do ewaluacji, wymagane przygotowanie pracownika socjalnego); c. Procedury stosowane przy realizacji usług (narzędzia i techniki do pracy socjalnej). Standard usług pomocy i integracji społecznej (innych niż praca socjalna) to uzgodnione i uznane za obowiązujące, utrwalone w postaci dokumentu, stwierdzenia, w których szczegółowo opisano, czym powinna się charakteryzować dana usługa pomocy i integracji społecznej. Opis standardu składa się z następujących elementów: 1) Nazwa usługi; 2) Definicja usługi; 3) Cel usługi, osiągnięte efekty; 4) Zakres podmiotowy i przestrzenny komu, gdzie (w jakim miejscu) i w jakich sytuacjach usługa jest udzielana? Jakie kategorie klientów usługi można wyróżnić? 5) Zakres rzeczowy usługi zakres czynnościowy usługi (jakie czynności składają się na usługę? Co powinien robić ten kto udziela usługę? Co powinien rodzić ten kto otrzymuje usługę?); sekwencja czynności usługowych; narzędzia usługi; przewidywany czas wykonywania usługi; 3

4 6) Warunki spełnienia usługi warunki materialne (jakie warunki należy zapewnić aby usługa była dobrze wykonywana?); wsparcie usługodawców (jak zapewnić osobom realizującym usługę, odpowiednie warunki do jej prawidłowego realizowania, np. dostęp do informacji, profesjonalne wsparcie?); kwalifikacje usługodawcy; 7) Monitoring i ewaluacja tryb i narzędzia do stałego oceniania realizacji i kontroli zadania. Model Instytucji (PCPR, MOPS/MOPR, MOPS, GOPS, M-GOPS) to model zarządzania pakietami i usługami pomocy i integracji społecznej, udzielanymi poszczególnym kategoriom osób i rodzin. Model instytucji koncentruje się przede wszystkim na obszarach: 1. Misja, cele, wartości i zasady JOPS, kluczowe dla modelu realizacji usług o określonym standardzie; 2. Rola i miejsce JOPS w systemie pomocy społecznej, na poziomie gminy, powiatu i miasta na prawach powiatu, z punktu widzenia modelu realizacji usług i określonym standardzie; 3. Sposób realizacji usług o określonym standardzie z uwzględnieniem struktury organizacyjnej oraz zlecania zadań i budowania partnerstw (w tym formy realizacji usług w praktyce, ocena skuteczności; modelowe rozwiązania organizacji usług, dla których opracowano standardy; szczególne aspekty sposobu realizacji pracy socjalnej, w tym zlecania pracy socjalnej); 4. Warunki organizacyjne prowadzenia profesjonalnej pracy socjalnej z uwzględnieniem struktury organizacyjnej (w tym propozycja modelu oddzielenia pracy socjalnej od procedury administracyjnej przyznawania świadczeń; zapewnienie odpowiedniej jakości pracy socjalnej; specjalizacja i podział zadań pomiędzy pracownikami socjalnymi wykonującymi pracę socjalną). Jak powstały Standardy Usług i Modele Instytucji? Dziesięć wyżej wymienionych standardów usług, narzędzia do pracy socjalnej oraz cztery modele instytucji, to efekt ponadrocznej pracy dziesięciu Zespołów Eksperckich, składających się z przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, centrów integracji społecznej, organizacji pozarządowych oraz środowiska naukowego. Zespoły pracowały przy wsparciu dwóch ekspertów zewnętrznych - przewodniczących Zespołów Eksperckich (ds. standardów usług i modeli instytucji) oraz Zespołu Doradczego, odpowiedzialnego za utrzymanie głównych kierunków prac standaryzacyjnych. Zespoły Eksperckie: 1) Zespół ds. modeli realizacji usług o określonym standardzie w gminie; 2) Zespół ds. modeli realizacji usług o określonym standardzie w powiacie; 3) Zespół ds. modeli realizacji usług o określonym standardzie w miastach na prawach powiatu; 4) Zespół ds. standardu CIS; 5) Zespół ds. osób niepełnosprawnych; 6) Zespół ds. osób starszych; 7) Zespół ds. rodziny z dziećmi; 8) Zespół ds. przemocy w rodzinie; 4

5 9) Zespół ds. osób pozostających bez pracy; 10) Zespół ds. narzędzi pracy socjalnej. Prace Zespołów Eksperckich, oparte były w dużej mierze, na wynikach ogólnopolskich badań społecznych Standardy usług w pomocy społecznej, które miały na celu inwentaryzację rozwiązań standaryzacyjnych w obszarze usług pomocy i integracji społecznej adresowanych dla wyróżnionych w projekcie grup klientów oraz modeli instytucji (JOPS). Badania diagnostyczne, zostały przeprowadzone w ramach projektu 1.18, zadanie 2, w 2010 roku. Na ich podstawie opracowano Krajowy raport badawczy, Pomoc i integracja społeczna wobec wybranych grup. Diagnoza standaryzacji usług i modeli instytucji, red. dr hab. Ryszard Szarfenberg. Zespoły pracowały także w oparciu o ekspertyzy polskie i zagraniczne, na temat rozwiązań standaryzacyjnych w pomocy społecznej, zarówno w polskim jak i zagranicznym systemie pomocy i integracji społecznej. Należy podkreślić, że opracowane materiały są pierwszym etapem dyskusji na temat standardów usług i modeli instytucji pomocy i integracji społecznej. Projekt ma charakter pionierski i w wielu obszarach nie było wcześniej próby uporządkowania skomplikowanej i budzącej szereg wątpliwości materii. Wymogi pracy projektowej nakładają jednak obowiązek prezentacji i pilotażowego wdrożenia wypracowanego dorobku pomimo wciąż trwających sporów i wątpliwości co do jego ostatecznego kształtu. Założeniem projektu jest jednak wypracowanie standardów i modeli w formule jak najbardziej otwartej, bardziej inspirującej do poprawy jakości funkcjonowania w obszarze pomocy i integracji społecznej, niż narzucającej sztywne i formalistyczne ramy. Kolejne uwagi i propozycje wobec prezentowanego materiału (w tym również krytyczne, zgłaszane przez uczestników pilotażu) pozwolą w kolejnych fazach projektu wypracowywać materiały o lepszej jakości, w jeszcze większym stopniu przydatne w przyszłej codziennej pracy na rzecz klientów pomocy społecznej. Wszystkie publikacje, dostępne są na podstronie internetowej projektu: Pilotaż W wyniku konkursu do testowania standardów usług i modeli instytucji, wstępnie wybrane zostaną co najmniej 25 podmiotów, którym zapewnione zostanie bezpłatne wsparcie merytoryczne, dzięki któremu instytucje maja zostać przygotowane do wdrażania wybranych standardów usług i modeli instytucji. Przygotowanie to, odbywać się będzie w ramach fazy projektu, poprzedzającej pilotaż fazy edukacyjno-szkoleniowej. Co czeka jednostki organizacyjne pomocy społecznej i Centra Integracji Społecznej w fazie edukacyjno-szkoleniowej? Będzie to czas, na przygotowanie z instytucjami, dokładnej koncepcji wdrażania standardów usług i modeli instytucji. W ramach tej fazy, wybranym instytucjom, zapewnione zostanie bezpłatne wsparcie merytoryczne pozwalające na przygotowanie własnego projektu (dostosowanego do potrzeb lokalnych) wdrażania standardów usług i modeli instytucji. 5

6 W ramach tego etapu wybranym instytucjom zapewnione zostanie bezpłatne wsparcie w przygotowaniu projektu wdrażania standardów usług i modeli instytucji w poprzez: a) przygotowanie do realizacji szczegółowej koncepcji wdrażania standardu usług w oparciu o model instytucji albo koncepcji wdrażania modelu CIS; b) szkolenia ze wszystkich standardów usług oraz wybranych modeli instytucji (szkolenia 2 dniowe- wyjazdowe); c) spotkania z instytucjami/partnerstwami lokalnymi, kadry realizującej projekt. Na czym będzie polegał pilotaż? Istotą pilotażu będzie praktyczne zweryfikowanie, opracowanych w fazie modelu standardów usług i modeli instytucji pomocy i integracji społecznej, w celu wypracowania rekomendacji metodologicznych, organizacyjnych oraz prawnych w obszarze pomocy i integracji społecznej. Wybrane instytucje, otrzymają dofinansowanie realizacji własnych projektów, których celem będzie wdrożenie przynajmniej dwóch standardów usług (zgodnie z zakresem tematycznym) w oparciu o wybrany model instytucji, albo w przypadku Centrów Integracji Społecznej, wdrożenie modelu CIS. Nie będzie wymagany wkład własny. W ramach konkursu premiowane będą projekty zakładające realizację zadań w partnerstwie z organizacjami pozarządowymi w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 pkt 1 tej ustawy. Na potrzeby pilotażu zostanie także powołany zespół doradców merytorycznych. Będą oni odpowiedzialni za monitoring skuteczności i efektywności wdrażanych rozwiązań oraz świadczyć usługi doradztwa w instytucjach objętych pilotażem. W trakcie pilotażu, odbędą się także wizyty studyjne, do Francji, Anglii, Niemiec oraz Finlandii, które umożliwią ich uczestnikom, poznanie zagranicznych rozwiązań standaryzacyjnych na rzecz realizacji usług pomocy i integracji społecznej, dla wybranych grup klientów. 6