Zajęcia organizacyjne. Podstawowe informacje o procesie karnym. Dominika Czerniak

Transkrypt

1 Zajęcia organizacyjne. Podstawowe informacje o procesie karnym Dominika Czerniak

2 Zasady zaliczenia ćwiczeń

3 Zasady zaliczenia ćwiczeń 1. Obecność na zajęciach dopuszczalna jedna nieobecność, pozostałe należy zaliczyć na konsultacjach w terminie 2 tygodni od daty ustania przyczyny nieobecności. 2. Prezentacja przygotowana w domu - w grupach 3 osobowych, minutowe wystąpienie dotyczące aktualnych problemów z zakresu prawa karnego i procedury karnej. 3. Odrobienie zadań domowych zadania domowe muszą być oddane na kolejnych zajęciach, napisane odręcznie, czytelnym pismem (w miarę możliwości), na kartkach A4 w kratkę. 4. Zaliczenie kartkówek niezapowiedziane lub zapowiedziane kartkówki z zajęć albo z tego, co należało przygotować/przeczytać w domu. W trakcie semestru planowane są jedna lub dwie kartkówki, w zależności od pracy grupy ich liczba może się zwiększyć. Kartkówki będą na ocenę. 5. Zaliczenie kolokwium kolokwium r. z całości przerobionego na zajęciach materiału. Kolokwium w formie pisemnej: 10 pytań testowych, 6 definicji, dwa pytania opisowe, kazus do rozwiązania. Łącznie na 100 punktów. Żeby zaliczyć kolokwium należy uzyskać co najmniej 51 punktów. 6. Aktywność na zajęciach i przygotowanie do zajęć. W zależności od pracy grupy podczas ćwiczeń, przygotowania się do zajęć, aktywności na zajęciach, zasady zaliczenia mogą ulec zmianie. Np. jeżeli wszyscy będą odrabiać zadania domowe, aktywnie uczestniczyć w ćwiczeniach, prezentacje będą rzetelnie wykonane, zamiast 2 kartkówek, będzie jedna.

4 Plan zajęć (orientacyjny) 1. Zajęcia organizacyjne - warunki zaliczenia ćwiczeń, plan zajęć. Cele procesu karnego, tryby ścigania przestępstw, pojęcie rzetelnego procesu karnego, przedmiot procesu, sprawiedliwość proceduralna, uczestnicy postępowania karnego 2. Źródła informacji o przestępstwie. Pojęcie pokrzywdzonego i strony procesowej. Przesłanki procesowe. Wszczęcie postępowania przygotowawczego. Zasada legalizmu i oportunizmu. Tajność postępowania przygotowawczego i wyjątki od niej. Organy prowadzące postępowanie przygotowawcze. Bezstronność organów prowadzących postępowanie przygotowawcze i gwarancje bezstronności. Cele postępowania przygotowawczego. Pojęcie osoby podejrzanej. Zadanie domowe - różnice między śledztwem a dochodzeniem. 3. Pojęcie dowodu. Zasada prawdy materialnej. Zasada swobodnej oceny dowodów. Postępowanie dowodowe w postępowaniu przygotowawczym. Przeszukanie, zatrzymanie rzeczy, kontrola i utrwalanie rozmów, przesłuchanie świadka w postępowaniu przygotowawczym. Powołanie biegłego i opinia biegłego. Przeczytać wyrok ETPC z r. Solska i Rybicka p. Polsce ( 4. Zakazy dowodowe. Dowody pośrednio i bezpośrednio nielegalne. Czynności operacyjno - rozpoznawcze. 5. Przedstawienie zarzutów i przesłuchanie podejrzanego. Domniemanie niewinności i prawo do obrony. Środki przymusu procesowego w postępowaniu przygotowawczym. Poszukiwanie podejrzanego i list gończy, zatrzymanie. 6. Środki zapobiegawcze. Cele, funkcje, przesłanki stosowania, dyrektywy stosowania. Rodzaje środków zapobiegawczych. Czas trwania tymczasowego aresztowania. Tryb stosowania TA. Tryby kontroli stosowania TA. Zadanie domowe - różnice między poręczeniem majątkowym a zabezpieczeniem majątkowy. Kazus z tymczasowego aresztowania.

5 Plan zajęć (orientacyjny) cd. 7. Jawność postępowania przygotowawczego. Dostęp do akt postępowania. Sposoby zakończenia postępowania przygotowawczego Subsydiarny akt oskarżenia. Właściwość sądu. 8. Postępowanie międzyinstancyjne. Organy i strony postępowania sądowego. Wstąpienie pokrzywdzonego w prawa oskarżyciela posiłkowego. Merytoryczne orzekanie na posiedzeniu przed rozprawą. Przygotowanie rozprawy głównej 9. Rozprawa główna - pojęcie i przebieg przewodu sądowego. Jawność rozprawy głównej i wyjątki od niej. Bezstronność sądu i jej gwarancje. (właściwość, wyłączenie, skład sądu). Względna kontradyktoryjność postępowania sądowego. Postępowanie dowodowe w postępowaniu sądowym. Przesłuchanie oskarżonego, przesłuchanie świadka Zadanie domowe: porównanie trybów konsensualnych z art i 2, art. 338a, art. 387 (podobieństwa i różnice). 10. Narada i głosowanie nad orzeczeniem. Wyrokowanie. Rodzaje wyroków sądu I instancji. Uzasadnienie orzeczenia. Zadanie domowe: różnice między postanowieniem, wyrokiem a zarządzeniem. 11. Prawo do zaskarżenia wyroku sądu I instancji. Cele postępowania apelacyjnego. Apelacja jako środek odwoławczy i jej cechy. Tryb wnoszenia apelacji. Warunki formalne apelacji. Przebieg postępowania apelacyjnego. Zadanie domowe: porównanie apelacji i zażalenia jako środków odwoławczych. 12. Tryby szczególne. Powtórzenie przed kolokwium. 13. Kolokwium 14. Nadzwyczajne środki zaskarżenia. Kasacja jako nadzwyczajny środek zaskarżenia. 15. Zajęcia podsumowujące, kazusy, "zabawy z procesem karnym".

6 Sposób wyliczenia oceny końcowej Ocena końcowa wyliczana na podstawie średniej ważonej: 20% oceny z kartkówek + 10% oceny z prezentacji +10% oceny z zadań domowych + 60% oceny z kolokwium = ocena końcowa 3+ z aktywności, sprawdzenia zadania domowego = 0,5 oceny wyżej (max. podwyższenie oceny o 1 stopień 3- z aktywności/przygotowania do zajęć/brak zadań domowych = obniżenie oceny o 0,5 stopnia Sprawdzenie zadań domowych: każdy ze studentów będzie miał sprawdzone co najmniej 2 zadania domowe.

7 Materiały do nauki podstaw procesu karnego Kodeks postępowania karnego aktualne wydanie, w formie książeczki ; kodeks w telefonie, na komputerze się nie liczy na zajęciach będzie sprawdzane posiadanie kodeksu (brak kodeksu = - do oceny końcowej). Prezentacje umieszczane przez prowadzącą na stronie internetowej. Orzeczenia i artykuły przesyłane lub udostępniane przez prowadzącą. Komentarz do KPK dostępny online w czytelni. Nie trzeba kupować podręcznika, wystarczy nauka z kodeksu + materiały dodatkowe przesyłane na maila. *Ale jak ktoś chce, to zachęcam do zakupienia podręcznika. Proponowane podręczniki: J. Skorupka (red.), Proces karny, Warszawa 2018 K. Boratyńska, Ł. Chojniak, W. Jasiński, Postępowanie karne, Warszawa 2017 S. Waltoś, P. Hofmański, Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2018

8 Podstawowe informacje o procesie karnym

9 Pojęcie procesu karnego Proces karny to prawnie uregulowany (czyli z góry określony przez przepisy prawa), uporządkowany* zespół czynności organów państwa i innych uczestników postępowania. To prawnie przemyślana i świadomie wykreowana konstrukcja służąca zrealizowaniu założonych przez ustawodawcę celów. * Uporządkowany tzn. posiadający określoną sekwencję czynności, wzajemne związki i zależności. Zob. J. Skorupka, [w:] J. Skorupka (red.), Proces karny, Warszawa 2018, s. 27. Zachowania uczestników postępowania niezgodne z przepisami procesowymi nie stanowią działalności procesowej, ponieważ odbywają się poza procesem karnym nie posiadają podstawy prawnej. Art. 1 k.p.k. Postępowanie karne w sprawach należących do właściwości sądów toczy się według przepisów niniejszego kodeksu.

10 Źródła procesu karnego Konstytucja RP zwłaszcza w zakresie przepisów dotyczących praw i wolności jednostek (rozdział II), sądy i trybunały, zasady legalizmu (praworządności) art. 7, trójpodziału władzy (art. 10), zasady demokratycznego państwa prawa EKPC (Europejska Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności) art. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, art. 1 protokołu 1 do EKPC, art. 2 protokołu 7 do EKPC Karta Praw Podstawowych UE art Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych zwłaszcza art. 14 Dyrektywy UE dotyczące: 1) praw procesowych jednostki (podejrzanego, oskarżonego, pokrzywdzonego, ofiar przestępstw m.in. handlu ludźmi, seksualnego wykorzystania dzieci); 2) współpracy transgranicznej w UE (m.in. europejski nakaz dochodzeniowy, europejski nakaz aresztowania, europejski nakaz ochrony) Kodeks postępowania karnego Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawa o SN, prawo o prokuraturze Ustawa o Policji, ABW, CBA, ustawa tzw. antyterrorystyczna Ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zagrożone groźbą kary w ustawie, ustawa o świadku koronnym Ustawa o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka Regulamin urzędowania sądów powszechnych, regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek prokuratury Rozporządzenia wykonawcze do w/w ustaw, zarządzenia m.in. Komendanta Głównego Policji ws. wykonywania czynności dochodzeniowo śledczych.

11 Rzetelny proces karny Brak jednoznacznej i ogólnie przyjętej definicji rzetelnego procesu. Konwencja jest żywym instrumentem, który musi być interpretowany w świetle aktualnych warunków. Pojęcie to cały czas ewoluuje i dostosowuje się do zmieniającej się rzeczywistości, przede wszystkim dzięki orzecznictwu ETPC. Nie sposób wymienić wszystkich zasad charakteryzujących rzetelny proces. Podstawowym warunkiem jest zapewnienie każdemu prawa do sądu (niezawisłego, bezstronnego i ustanowionego ustawą) oraz jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki (art. 6 ust. 1). Jednak, aby postępowanie można było uznać za prowadzone zgodnie z zasadą rzetelnego procesu, organy wymiaru sprawiedliwości muszą również przestrzegać szczegółowych gwarancji przysługujących jednostce i umożliwić jej obronę swoich interesów (art. 6 ust. 2 i 3). W odniesieniu do oskarżonego kluczowe znaczenie ma respektowanie zasady domniemania niewinności oraz zapewnienie mu czasu na przygotowanie się do obrony osobiście lub z pomocą obrońcy. Uczestnikom postępowania przysługuje prawo do informacji w zrozumiałym dla nich języku, jak również prawo do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza.

12 Art. 6 EKPC 1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości. 2. Każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą. 3. Każdy oskarżony o popełnienie czynu zagrożonego karą ma co najmniej prawo do: a) niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji w języku dla niego zrozumiałym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarżenia; b) posiadania odpowiedniego czasu i możliwości do przygotowania obrony; c) bronienia się osobiście lub przez ustanowionego przez siebie obrońcę, a jeśli nie ma wystarczających środków na pokrycie kosztów obrony - do bezpłatnego korzystania z pomocy obrońcy wyznaczonego z urzędu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości; d) przesłuchania lub spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia oraz żądania obecności i przesłuchania świadków obrony na takich samych warunkach jak świadków oskarżenia; e) korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie rozumie lub nie mówi językiem używanym w sądzie.

13 Warunki rzetelnego procesu wprost wyrażone w EKPC 1. Jawność postępowania (publiczność procesu) jawność zewnętrzna; jawność postępowania przed sądem i jawność ogłoszenia wyroku 2. Rozstrzygnięcie sprawy w rozsądnym terminie 3. Domniemanie niewinności naruszone także wtedy, gdy oskarżony będzie zobowiązany do wytłumaczenia okoliczności sprawy, mimo że brak jest dowodów dla niego niekorzystnych (odwrócenie reguły in dubio pro reo) 4. Prawo do informacji o przyczynach oskarżenia należy informować także o zmianach zarzutu, żeby osoba przeciwko której prowadzone jest postępowanie nie była zaskoczona zmianą kierunku postępowania 5. Odpowiedni czas na przygotowanie się do obrony ważny element to efektywny dostęp do materiału dowodowego (jawność wewnętrzna) 6. Prawo do korzystania z pomocy obrońcy 7. Obecność przy przesłuchaniu świadków nie jest to uprawnienie o charakterze bezwzględnym (absolutnym) jeden z warunków respektowania równości broni w procesie należy zapewnić oskarżonemu, by był obecny podczas przesłuchania wszystkich świadków, chyba że jest to utrudnione lub niemożliwe. W takich okolicznościach należy zapewnić możliwość ustosunkowania się do złożonych zeznań; niekiedy niemożność przesłuchania świadków może wynikać z niechęci świadków do osobistego stawiennictwa będącego skutkiem szczególnych okoliczności sprawy np. świadek jest małoletni, przestępstwo jest szczególnie wrażliwe; istnieją obawy o bezpieczeństwo świadka (problem świadek anonimowy i wiarygodność świadka anonimowego) 8. Prawo do korzystania z pomocy tłumacza nie trzeba tłumaczyć wszystkich akt sprawy, ale tylko te materiały, które są niezbędne dla zapewnienia rzetelności postępowania. W przypadku rozprawy można poprzestać na ustnym tłumaczeniu.

14 Warunki rzetelnego procesu niewyrażone wprost w EKPC (wyinterpretowane w orzecznictwie ETPC) 1. Prawo dostępu do sądu mniej istotne w sprawach karnych, ale warto pamiętać o pokrzywdzonym (dostępie pokrzywdzonego) do sądu, tj. prawie do zainicjowania postępowania w sprawach karnych. zob. wyrok ETPC w sprawie Khaylo p. Ukrainie ( r.); EKPC nie przyznaje pokrzywdzonemu prawa do prywatnej zemsty w sprawach karnych ani actio popularis 2. Równość broni każdej ze stron należy zapewnić rozsądną sposobność przedstawienia sprawy nie stawiając jej w położeniu wyraźnie i istotnie gorszym wobec jej przeciwnika; ważna słuszna równowaga między stronami; nie powinno się traktować oskarżonego w sposób zmniejszający jego odporność fizyczną i psychiczną 3. Kontradyktoryjność postępowania przed sądem oskarżyciel i oskarżony muszą mieć możliwość uzyskania informacji na temat materiału dowodowego, skomentowania go i odniesienia się do wypowiedzi drugiej strony; strony postępowania sądowego muszą zostać rzeczywiście wysłuchane równość broni w dostępie do materiału dowodowego jest warunkiem kontradyktoryjności (jawność wewnętrzna), ale nie jest to uprawnienie o charakterze absolutnym i można ograniczyć dostęp do informacji, np. gdyby ich ujawnienie prowadziło do ujawnienia tajnych metod pracy policji. Ograniczenia muszą być niezbędne 4. Prawo do milczenia nie można wywodzić z milczenia oskarżonego negatywnych dla niego konsekwencji 5. Zasada ne bis in idem (art. 4 protokołu 7 do EKPC) 6. Prawo do odwołania się (art. 2 protokołu 7 do EKPC)

15 Cele procesu karnego Cel procesu to wytworzony rezultat, do którego dąży się w toku postępowania karnego. Cel procesu czysto proceduralny prawomocne zakończenie postępowania Cel procesu czysto materialnoprawny urzeczywistnienie normy prawa karnego materialnego Nie można celów postępowania karnego sprowadzać wyłącznie do wydania prawomocnego rozstrzygnięcia, urzeczywistniającego normy prawa karnego materialnego. Problematyka celów procesu karnego jest o wiele bardziej złożona. Cele procesu karnego dzielimy na ustawowe i doktrynalne. Ustawowe zostały wyrażone w art. 2 1 k.p.k. Doktrynalne to poglądy przedstawicieli nauki procesu karnego. Warto zwrócić uwagę, że koncepcja celów procesu karnego ewoluowała na przestrzeni ostatnich lat i coraz większą wagę przykłada się do tzw. Sprawiedliwości proceduralnej zob. następne slajdy.

16 Cele procesu karnego art. 2 1 k.p.k. (ustawowe) 1. Sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności karnej, a osoba niewinna, nie poniosła tej odpowiedzialności 2. Przez trafne zastosowanie środków przewidzianych w prawie karnym oraz ujawnienie okoliczności sprzyjających popełnieniu przestępstwa osiągnięte zostały zadania postępowania karnego nie tylko w zwalczaniu przestępstw, lecz również w zapobieganiu im oraz umacnianiu poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego 3. Uwzględnienie prawnie chronionych interesów pokrzywdzonego przy jednoczesnym poszanowaniu jego godności 4. Rozstrzygnięcie sprawy w rozsądnym terminie

17 Cele procesu karnego art. 2 1 k.p.k. Trafna reakcja karna (art. 2 1 pkt 1 i 2) osoba winna musi ponieść odpowiedzialność karną osoba winna nie poniesie odpowiedzialności karnej wyższej niż na to zasłużyła osoba winna nie poniesie odpowiedzialności karnej niższej niż na to zasłużyła osoba niewinna nie poniesie odpowiedzialności karnej Prewencja ogólna i szczególna (art. 2 1 pkt 2) Ochrona godności i interesów pokrzywdzonego (art. 2 1 pkt 3) Sprawność postępowania (art. 2 1 pkt 4) Por. art. 6 ust. 1 EKPC, art. 14 ust. 1 MPPOiP, art. 47 KPP, art. 45 ust. 1 Konstytucji Art. 2 2 podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne Sprawność postępowania jest ważna, ale nie najważniejsza. Nie jest celem samym w sobie! Nie można abstrakcyjnie określić, czy dane postępowanie jest przewlekłe (trwa zbyt długo). Należy zawsze oceniać przy uwzględnieniu okoliczności konkretnej sprawy.

18 Sprawność postępowania Kryteria oceny rozsądnego terminu trwania postępowania według ETPC 1. Złożoność sprawy 2. Wielość czynności dowodowych 3. Postawa organów właściwych do rozpoznania sprawy 4. Zachowanie oskarżonego w procesie (np. celowe przedłużanie postępowania 5. Stopień uciążliwości postępowania dla oskarżonego Art. 2 2! zasada prawdy materialnej Instytucje w kpk służące przyspieszeniu postępowania to m.in.: - Porozumienia procesowe - Mediacja - Terminy procesowe - Tryby szczególne (przyspieszone, nakazowe) - Możliwość sporządzenia protokołu ograniczonego

19 Doktrynalne cele procesu karnego Sprawiedliwość karnomaterialna Do odpowiedzialności karnej może zostać pociągnięty jedynie sprawca przestępstwa. Konieczne jest dokonanie prawidłowej kwalifikacji czynu oskarżonego W dawniej popularnych koncepcjach doktrynalnych celów procesu karnego, celu dopatrywano się 1) w realizacji zasady trafnej reakcji karnej (przy czym podkreślano konieczność zachowania odpowiedniej metody procedowania dzisiaj powiedzielibyśmy, że chodziło o sprawiedliwość proceduralną) oraz 2) implementacji norm prawa karnego materialnego. Sprawiedliwość proceduralna Obok celów z art. 2 celem procesu karnego jest osiągnięcie stanu sprawiedliwości proceduralnej Sprawiedliwość proceduralna osoba przeciwko której lub na rzecz której toczy się proces powinna być przekonana, że organy procesowe zrobiły wszystko, aby prawu stało się zadość, postępując w stosunku do niej zgodnie z prawem, sumiennie i w najlepszej woli. S. Waltoś, P. Hofmański, Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2013, s

20 Sprawiedliwość proceduralna jak cel procesu Obok celów z art. 2 celem procesu karnego jest osiągnięcie stanu sprawiedliwości proceduralnej Sprawiedliwość proceduralna takie ukształtowanie przepisów prawa karnego procesowego, które pozwoli na sprawiedliwe rozstrzygniecie o przedmiocie procesu. Rozstrzygnięcie sprawy będzie sprawiedliwie, jeżeli nastąpi na podstawie przepisów procesowych ukształtowanych według wymogu sprawiedliwości. por. J. Skorupka [w:] J. Skorupka (red.), Proces karny, Warszawa 2016, s. 49. Ważny jest nie tylko efekt w postaci określonego rozstrzygnięcia, ale sposób procedowania musi być również właściwy (zgodny z prawem). Nie można osiągnąć sprawiedliwości materialnej bez sprawiedliwości proceduralnej. Proces karny powinien być tak ukształtowany, by zagwarantować kompromis między interesem publicznym a interesem jednostki.

21 Czym jest sprawiedliwy proces? Upraszczając, proces sprawiedliwy to taki, w którym, jeżeli oskarżony jest niewinny, to nie musi się obawiać, że zostanie wydany wyrok skazujący. Organy procesowe, rzetelnie, obiektywnie prowadząc postępowanie, nie będą starały się przełamać woli oskarżonego za pomocą niedozwolonych metod śledczych, nie będą wybiórczo oceniać dowodów pod ustaloną z góry przez siebie tezę, a sąd będzie wydawał wyrok w sposób niezawisły i niezależny od wpływów zewnętrznych np. nie będzie ulegał naciskom opinii publicznej, mediów, dziennikarzy. Zadanie prezentacja nr 1: Czy proces, w którym skazano Tomasza Komendę, można uznać za rzetelny? Przedstaw grupie swoją opinię na ten temat podstawie powszechnie dostępnych doniesień medialnych. Jeżeli tak, to dlaczego? Jeżeli nie, gdzie i kto zachowywał się na fair w stosunku do oskarżonego? Uzasadnij swoje zdanie.

22 Przedmiot procesu Przedmiot procesu karnego kwestia odpowiedzialności karnej i ewentualnie cywilnej oskarżonego za zarzucone mu przestępstwo. Oskarżony nigdy nie jest przedmiotem procesu! Oskarżony (podejrzany) to uczestnik postępowania, podmiot postępowania i nie można jego interesu, jego zdania, jego uprawnień pomijać i marginalizować w toku procesu karnego! Podstawa faktyczna Czyn zarzucony oskarżonemu, który gdy zarzuty zostaną udowodnione w procesie zostanie mu przypisany w wyroku Podstawa normatywna Kwalifikacja prawna czynu zarzuconemu oskarżonemu Podstawa wszczęcia postępowania: a) faktyczna domniemanie podejrzenia przestępstwa; stopnień prawdopodobieństwa popełnienia czynu jest zmienny w toku postępowania b) prawna dopuszczalność prowadzenia postępowania, tj. brak występowania negatywnych przesłanek procesowych (por. art. 17 k.p.k.)

23 Tryby ścigania przestępstw publicznoskargowe prywatnoskargowe Z urzędu Na wniosek Art i 3, i 2, i 2, k.k. Postępowanie wszczynane tylko na mocy prywatnego aktu oskarżenia wniesionego przez pokrzywdzonego (lub podmiot wykonujący jego prawa) Względnie wnioskowe Bezwzględnie wnioskowe

24 Wniosek o ściganie art W sprawach o przestępstwa ścigane na wniosek postępowanie z chwilą złożenia wniosku toczy się z urzędu. Organ ścigania poucza osobę uprawnioną do złożenia wniosku o przysługującym jej uprawnieniu. 2. W razie złożenia wniosku o ściganie niektórych tylko sprawców obowiązek ścigania obejmuje również inne osoby, których czyny pozostają w ścisłym związku z czynem osoby wskazanej we wniosku, o czym należy uprzedzić składającego wniosek. Przepisu tego nie stosuje się do najbliższych osoby składającej wniosek. 3.Wniosek może być cofnięty w postępowaniu przygotowawczym za zgodą prokuratora, a w postępowaniu sądowym za zgodą sądu - do rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej. Ponowne złożenie wniosku jest niedopuszczalne.

25 Stadia postępowania Postępowanie przejściowe (oddanie sprawy pod sąd) Uregulowane w kodeksie karnym wykonawczym Przygotowawcze Główne Odwoławcze Wykonawcze Postępowanie jurysdykcyjne (sądowe)

26 Uczestnicy procesu Organy procesowe Każda osoba (fizyczna, prawna), która występując w procesie karnym, spełnia funkcję jej wyznaczoną przez prawo karne procesowe Trzy najważniejsze funkcje procesowe: Oskarżenia Obrony Orzekania Pomocnicy organów procesowych Osobowe źródła dowodowe Strony procesowe Quasi strony Rzecznicy interesu społecznego Reprezentanci stron procesowych