, , NASTROJE SPOŁECZNE W CZERWCU 96 WARSZAWA, CZERWIEC 96

Transkrypt

1 CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ , , UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT W A R S Z A W A TELEFAX INTERNET: sekretariat@cbos.pl BS/93/91/96 NASTROJE SPOŁECZNE W CZERWCU 96 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, CZERWIEC 96 PRZEDRUK MATERIAŁÓW CBOS W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI ORAZ WYKORZYSTANIE DANYCH EMPIRYCZNYCH JEST DOZWOLONE WYŁĄCZNIE Z PODANIEM ŹRÓDŁA

2 Stabilizacja nastrojów społecznych, o której pisaliśmy w maju, okazała się krótkotrwała. Czerwiec 1 przyniósł ponowne zmniejszenie społecznego optymizmu, przejawiające się przede wszystkim w bardziej pesymistycznym spojrzeniu na przyszłość, ale także, choć w mniejszym stopniu, w ocenach obecnej sytuacji. OCENY Ogólna ocena rozwoju sytuacji w kraju już czwarty miesiąc pozostaje w zasadzie na nie zmienionym poziomie; niewielkie wahania utrzymują się w granicach błędu statystycznego. Nadal jest ona lepsza niż w okresie poprzedzającym jesienne wybory prezydenckie, jednak wyraźnie gorsza niż bezpośrednio po wyborach, czyli od listopada ubiegłego roku do lutego '96. Tabela 1 w procentach Czy, ogólnie rzecz biorąc, sytuacja w naszym kraju idzie w dobrym VII VIII IX X XI(1) XI(2) XII I II III IV V VI czy też w złym kierunku? W dobrym W złym Trudno powiedzieć Opinie o rozwoju sytuacji w kraju są tym lepsze, im większe zadowolenie ludzi z własnej sytuacji materialnej. Zarysowuje się także dość wyraźna różnica w ocenach między prywatnymi przedsiębiorcami, inteligencją, kadrą kierowniczą i pracownikami umysłowymi niższego szczebla z jednej strony a pozostałymi grupami społecznymi z drugiej. Ci pierwsi skłonni są bardziej pozytywnie oceniać obecną sytuację. 1 Sondaż Aktualne problemy i wydarzenia (73), czerwca 96, reprezentatywna próba losowa dorosłej ludności Polski (N=1167).

3 - 2 - Ocena rozwoju sytuacji w kraju zależy także od poglądów i preferencji politycznych respondentów. Nadal lepiej oceniają ją badani o poglądach lewicowych niż prawicowych, lepiej także ci, którzy w ubiegłorocznych wyborach prezydenckich głosowali na zwycięskiego kandydata. Trzeba jednak zwrócić uwagę, iż wśród wyborców Aleksandra Kwaśniewskiego od marca br. następował spadek liczby pozytywnych ocen sytuacji w kraju. W maju proces ten został zahamowany, by powtórnie ujawnić się obecnie. Tabela 2 w procentach Elektoraty Kierunek rozwoju sytuacji w kraju II tury wyborów dobry zły prezydenckich I 96 II 96 III 96 IV 96 V 96 VI 96 I 96 II 96 III 96 IV 96 V 96 VI 96 Aleksandra Kwaśniewskiego Lecha Wałęsy Ogółem Pominięto odpowiedzi: trudno powiedzieć. Na ogólną ocenę sytuacji w kraju wpływają także preferencje partyjne ankietowanych. Elektoraty partii koalicji rządzącej wyraźnie różnią się między sobą w jej postrzeganiu. Zwolennicy SLD wyróżniają się najlepszymi opiniami, natomiast sympatycy PSL oceniają sytuację w kraju gorzej niż osoby popierające opozycyjną Unię Wolności. Trzeba jednak dodać, że największy spadek liczby optymistów daje się zauważyć w elektoracie SLD. Tabela 3 w procentach Kierunek rozwoju sytuacji w kraju Potencjalne elektoraty 2 dobry zły Trudno powiedzieć V 96 VI 96 V 96 VI 96 V 96 VI 96 SLD UW PSL ROP NSZZ Solidarność Niezdecydowani Uwzględniono tylko partie wskazane przez 5% i więcej badanych, zamierzających wziąć udział w najbliższych wyborach parlamentarnych.

4 - 3 - Mimo w zasadzie stabilnej oceny sytuacji ogólnej, dość wyraźnie pogorszyły się notowania szczegółowe - sytuacji politycznej i gospodarczej. Tabela 4 w procentach Ocena obecnej sytuacji politycznej VII VIII IX X XI(1) XI(2) XII I II III IV V VI w Polsce Dobra Ani dobra, ani zła Zła Trudno powiedzieć Spośród potencjalnych elektoratów obecną sytuację polityczną najlepiej oceniają sympatycy SLD, najgorzej zaś zwolennicy Solidarności i Ruchu Odbudowy Polski. Tabela 5 w procentach Ocena sytuacji politycznej Potencjalne elektoraty dobra ani dobra, ani zła zła Trudno powiedzieć SLD PSL UW ROP NSZZ Solidarność Niezdecydowani Tabela 6 w procentach Ocena obecnej sytuacji gospodarczej VII VIII IX X XI(1) XI(2) XII I II III IV V VI w Polsce Dobra Ani dobra, ani zła Zła Trudno powiedzieć Warto zwrócić szczególną uwagę na zmiany w ocenie sytuacji gospodarczej - w pierwszych miesiącach bieżącego roku oceny pozytywne i negatywne niemal się równoważyły (taką sytuację odnotowaliśmy po raz pierwszy). Jednak już od marca ponownie zaczęły dominować oceny negatywne, które obecnie trzykrotnie przeważają nad pozytywnymi.

5 - 4 - Oceny sytuacji gospodarczej w pewnym stopniu również wiążą się z sympatiami politycznymi. Jednak pod tym względem najwięcej ocen pozytywnych znajdujemy nie w elektoracie partii rządzących, lecz Unii Wolności. Najbardziej krytyczny natomiast także i w tym przypadku jest elektorat ROP. Tabela 7 w procentach Potencjalne elektoraty Ocena sytuacji politycznej dobra ani dobra, ani zła zła Trudno powiedzieć UW SLD NSZZ Solidarność PSL ROP Niezdecydowani Bez zmian - trzeci już miesiąc z rzędu - pozostała ocena sytuacji w zakładach pracy: oceny pozytywne w niewielkim stopniu przeważają nad negatywnymi. Tabela 8 w procentach Ocena obecnej sytuacji w zakładzie pracy VII VIII IX X XI(1) XI(2) XII I II III IV V VI N= Dobra Ani dobra, ani zła Zła Trudno powiedzieć (1) realizacja w dniach: 9-12 XI: (2) realizacja w dniach: XI Warto dodać, że sytuację w swoich zakładach pracy znacznie lepiej oceniają pracownicy zatrudnieni w firmach prywatnych niż państwowych. Tabela 9 w procentach Ocena sytuacji w zakładach pracy Pracownicy sektora państwowego prywatnego Dobra Ani dobra, ani zła Zła Trudno powiedzieć 1 1 (N=119) (N=239)

6 - 5 - Pewnemu pogorszeniu uległy także oceny sytuacji materialnej badanych i ich rodzin - z najwyższego jak dotychczas poziomu, odnotowanego przed miesiącem, powróciły one do stanu z pierwszego kwartału br. Tabela 10 w procentach Ocena obecnych warunków materialnych gospodarstwa VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI domowego badanych Dobre Ani dobre, ani złe Złe Natomiast oceny ogólnych warunków życia badanych i ich rodzin już od jesieni ubiegłego roku wykazują bardzo niewielkie odchylenia, w zasadzie pozostając na tym samym poziomie. Tabela 11 w procentach Czy obecnie Panu(i) i Pana(i) VII VIII IX X X I(1) XI(2) XII I II III IV V VI rodzinie żyje się: dobrze ani dobrze, ani źle źle Trudno powiedzieć PROGNOZY Przewidywania dotyczące rozwoju sytuacji w kraju w ciągu najbliższych 12 miesięcy są gorsze niż w maju. Liczba badanych, spodziewających się poprawy, spadła do poziomu sprzed wyborów prezydenckich. Tabela 12 w procentach Prognoza sytuacji w Polsce VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI Poprawa Bez zmian Pogorszenie Trudno powiedzieć

7 - 6 - Spadek ten dotknął przede wszystkim osoby wyróżniające się poprzednio nieco większym optymizmem: badanych z wykształceniem średnim i wyższym oraz przedstawicieli kadry kierowniczej i inteligencji. Obecnie nadal najbardziej optymistycznie nastawieni są badani o najwyższych dochodach, zadowoleni ze swojej sytuacji materialnej i deklarujący lewicowe poglądy polityczne. Do jeszcze niższego poziomu spadła liczba osób oczekujących poprawy sytuacji politycznej, jednak nie towarzyszył temu wzrost pesymizmu, lecz przewidywań, iż sytuacja ta pozostanie bez zmian. Tabela 13 w procentach Prognoza sytuacji politycznej VII VIII IX X XI(1) XI(2) XII I II III IV V VI w Polsce Poprawa Bez zmian Pogorszenie Trudno powiedzieć gospodarczej. W nieco mniejszym stopniu pogorszyły się przewidywania dotyczące sytuacji Tabela 14 w procentach Prognoza sytuacji gospodarczej VII VIII IX X XI(1) XI(2) XII I II III IV V VI w Polsce Poprawa Bez zmian Pogorszenie Trudno powiedzieć Oczekiwania co do sytuacji w zakładach pracy nieznacznie się poprawiły, jest to jednak zmiana w granicach błędu statystycznego. Tabela 15 procentach Prognoza sytuacji w zakładzie pracy VII VIII IX X XI(1) XI(2) XII I II III IV V VI N= Poprawa Bez zmian Pogorszenie Trudno powiedzieć

8 - 7 - Nieznaczne różnice odnotowaliśmy w prognozach dotyczących ogólnych warunków życia badanych i ich rodzin. Zmiany te są na pograniczu istotności statystycznej, niemniej liczba optymistów w tym względzie jest najniższa od września ubiegłego roku. Tabela 16 w procentach Czy za rok Panu(i) i Pana(i) rodzinie VII VIII IX X XI(1) XI(2) XII I II III IV V VI będzie się żyło: lepiej tak samo gorzej Trudno powiedzieć Zaobserwowana w maju stabilizacja nastrojów społecznych okazała się krótkotrwała. Obecnie mamy do czynienia z dalszym nasileniem się postaw pesymistycznych. Wskaźniki nastrojów w niektórych dziedzinach wróciły już, a w innych zbliżają się do stanu z jesieni ubiegłego roku, a więc sprzed wyborów prezydenckich. Jest to więc dość typowa sytuacja - wybory zakończone zmianą na najwyższym stanowisku w państwie przyniosły falę optymizmu, związaną zapewne z jednej strony z obietnicami składanymi w trakcie kampanii wyborczej, a z drugiej - z nadzieją, że skupienie władzy w rękach jednej opcji politycznej ułatwi prowadzenie spójnej, a tym samym bardziej efektywnej polityki. Obecnie ta fala optymizmu najwyraźniej opada.