Pociągi pancerne w bitwie pod Mokrą r.

Transkrypt

1 Biblioteka Główna Akademii im. Jana Długosza oraz Stowarzyszenie Twierdza Częstochowa Pociągi pancerne w bitwie pod Mokrą r. Katalog wystawy Częstochowa marzec 2009 r. 1

2 Mokra Kawalerzystów tulił las Szeptem igliwia, drżeniem liści Rodził się dzień, Wrześniowy czas Srebrząc mgiełkami tarnin kiście Trębacz pobudki nie mógł grać Bo las otwarty, echo niesie Ułani cicho muszą stać I czekać wroga, skrycie w lesie Żołnierz oparty o sosny pień Widzi jak lecą czarne krzyże Rzucają na las tępy cień I giną w dali, coraz wyżej Stękają, niosą śmierci zew Bombami niszczą wsie i miasta Płonie Radomsko, płynie krew Tych co ród wiodą swój od Piasta Polak wytęża ostry wzrok Na horyzoncie szuka swoich Aby pomścili Niemców krok, Którzy stanęli u podwoi A od zachodu dziwny jęk Zgrzytem się wciska w jego uszy To przecież jakiś granat pękł I jazgot cekaemów głuszy 2

3 Łopatki poszły w wartki ruch Ułani kopią swoje leże A nad polaną śmierci duch Wyciska z ust pacierz Dziwne to modły, dziwny głos Co dławi oddech, dusi w krtani Na stos rzucony życia los Możemy lec - niepokonani Nie grały surmy, wiodąc w bój Ni szable w szarży nie świstały Ułańskie pułki krwawy znój Leżąc na ziemi odpierały I siekł po wrogach drugi DAK Pancerny pociąg z tankietkami Straszny to dzień i dobry znak, Że łatwo ziemi nie oddamy Polana Mokrej w ogniu drży Pacierz w wybuchów się układa Trwają zmagania w morzu krwi Walczy Wołyńska Brygada Stanisław Piotrowski Autor wiersza żołnierz Wołyńskiej Brygady Kawalerii podporucznik rezerwy, oficer służby kwatermistrzowskiej. 3

4 Wystawa prezentuje zbiory Biblioteki AJD oraz moje na temat bitwy, jaka rozegrała się 1 września 1939 r. pod Mokrą w pow. kłobuckim. Celem wystawy jest przypomnienie 70-tej rocznicy bitwy, zachęcenie mieszkańców okolic pola bitwy oraz studentów historii do zgłębienia wiedzy o historii polskich pociągów pancernych oraz zaproszenie do obejrzenia inscenizacji, jaka przygotowywana jest na polu bitwy. Na wystawie pokazane są zbiory książek, publikacji naukowych, czasopism i gazet, w których można znaleźć informacje dotyczące tematu wystawy. Zbiory uzupełniają plansze, które prezentują historię 2 Dywizjonu Pociągów Pancernych, który do 1939 r. stacjonował w Niepołomicach. Dwa pociągi tego dywizjonu: nr 53 Śmiały - walczył w składzie Wołyńskiej Brygady Kawalerii, a pociąg nr 52 Piłsudczyk, walczący a składzie 30 Dywizji Piechoty Armii Łódź, wspierał go na polu walki. Na wystawie pokazane są też dawne fotografie z pola walki oraz drobne elementy uzbrojenia pochodzące ze zbiorów Izby Pamięci w Szkole Podstawowej w Mokrej, w tym naboje do karabinu Ur-35, zwanego rusznicą przeciwpancerną. Przebieg samej bitwy i udział w niej pociągów pancernych jak widać z prezentowanych zbiorów jest dość dobrze opisany. Mniej znane są tajne wydarzenia z początków tworzenia dywizjonów pociągów pancernych w twierdzy Modlin i dzieje po tragicznym wrześniu ponad 250 żołnierzykolejarzy walczących w tych dwóch pociągach. 4 Józef Andrzej Bossowski

5 5

6 6

7 Bibliografia Pociągi pancerne w bitwie pod Mokrą 1 wrzesień 1939 r. Druki zwarte: Jońca A., Zasieczny A.: 7,92 mm Ręczny Karabin Maszynowy wz Browning. Bellona, Warszawa 2003 Konstankiewicz A., Słupczyński W.: Armata przeciwpancerna wz. 36. Warszawa 1977 Konstankiewicz A.: Broń strzelecka wojska polskiego Warszawa 1986 Krawczak T., Odziemkowski J.: Polskie pociągi pancerne w wojnie 1939 r. Warszawa 1987 Kronika Polski. Pod red. Andrzeja Nowaka. Kraków 1998 Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa 1979 Linder K., Wiewióra H., Woźnicki T.: Żołnierz polski : ubiór, uzbrojenie i oporządzenie : od wieku XI do roku T. 5 Od 1939 do 1965 roku. Warszawa 1965 Magnuski J.: Pociąg pancerny Danuta. Warszawa 1972 Magnuski J.: Pociąg pancerny Śmiały w 3 wojnach. Warszawa 1996 Mokra, Działoszyn Praca zbiorowa. Warszawa 2005 Piekałkiewicz J.: Kalendarium wydarzeń II wojny światowej. Wyd.2 [Janki], [Warszawa] [1999] Piekałkiewicz J.: Wojna pancerna! [Warszawa] [2004] Pietrzak W.: Zarys dziejów historycznych wsi Mokra od XV wieku do czasów współczesnych Piotrowski S.: Bitwa pod Mokrą. Częstochowa 1979 Paluch M.: Działania bojowe Wołyńskiej Brygady Kawalerii. Toruń 2004 Pociągi pancerne Organizacja struktura działania wojenne. Białystok 1999 Pokorny S.: Czołgi pod Mokrą. Warszawa 1980 Steblik W.: Armia Kraków Warszawa 1989 Szczegłow K.: 75 mm armata wz Warszawa 1988 Szubański R.: Polska broń pancerna w 1939 roku. Warszawa

8 Wilczkowski A.: Anatomia boju: Wołyńska Brygada Kawalerii pod Mokrą 1 września Łódź 1992 Wojciechowski S. J.: 2 Pułk Strzelców Konnych. Pruszków 1998 Wojciechowski S. J.: 12 Pułk Ułanów Podolskich. Pruszków 2003 Wojciechowski S. J.: 21 Pułk Ułanów Nadwiślańskich. Pruszków 2003 Wróblewski J.: Armia Łódź Warszawa 1975 Zawilski A.: Bitwy polskiego września T. 1. Łódź 1989 Zarzycki P.: 2 Dywizjon Artylerii Konnej im. gen. Józefa Sowińskiego. Pruszków 2000 Artykuły z czasopism: Madeja K.: Teraz i w godzinę śmierci... Panorama 1991 nr 33, nr 34, nr 40 Malinowski I.: Bój pod Mokrą. Wojskowy Przegląd Historyczny 1979 nr 3 s Koszutski S.: Bitwa pod Mokrą. Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej 1976 nr 83 Krawczak T., Odziemkowski J.: Polskie pociągi pancerne Wojskowy Przegląd Historyczny 1979 nr 4 s Krawczak T., Odziemkowski J.: Polskie pociągi pancerne w wojnie obronnej Polski 1939 r. Wojskowy Przegląd historyczny 1982 nr 2 s Szubański R.: Broń Pancerna w boju pod Mokrą. Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej 1993 nr 145 s Materiały i Dokumenty Wojskowego Instytutu Historii: I/3/106 Dobroński A.: Historia polskich pociągów pancernych II/3/109 Rusinek F.: Polska broń pancerna w kampanii Wrześniowej 1939 r. I/3/16 Spałek W.: Broń pancerna w latach Opracowanie bibliografii i aranżacja wystawy: Teresa Kulisiewicz Józef Andrzej Bossowski 8