WODY POWIERZCHNIOWE KIERUNKI ZMIAN. Problemy zakładów dawnego COP. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie. Rzeszów, grudzień 2008r.

Transkrypt

1 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie TARNOBRZEG STALOWA WOLA NISKO NOWA DĘBA MIELEC NOWA SARZYNA WODY POWIERZCHNIOWE KIERUNKI ZMIAN RZESZÓW DĘBICA JASŁO KROSNO JAROSŁAW PRZEMYŚL Problemy zakładów dawnego COP SANOK Rzeszów, grudzień 2008r.

2 Badania i ocena stanu jakości wód powierzchniowych w Polsce wykonywane są w ramach systemu Państwowego Monitoringu Środowiska. Głównym wykonawcą pomiarów i badań wód powierzchniowych jest wojewódzki inspektorat ochrony środowiska. Monitoring jest obecnie jednym z zasadniczych narzędzi służących do osiągnięcia podstawowych celów Ramowej Dyrektywy Wodnej, którymi są: ochrona i przeciwdziałanie zanieczyszczeniu wszystkich rodzajów wód, osiągnięcie dobrego stanu wód w 2015 roku poprzez wprowadzenie odpowiednich planów gospodarowania wodami i jeżeli zachodzi konieczność, poprzez realizację programów naprawczych, W roku w Polsce rozpoczęto realizację 3-letniego programu monitoringu wód powierzchniowych w nowej sieci punktów pomiarowych i zgodnie z zasadami określonymi w Ramowej Dyrektywie Wodnej.

3 KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH W latach - ocenę jakości badanych wód powierzchniowych wykonano w oparciu o zasady uwzględniające 5 klas jakości, a badania obejmowały wskaźniki: fizyczne, tlenowe, biogenne, zasolenia, hydrobiologiczne, mikrobiologiczne i metale. Głównym kryterium kwalifikującym było spełnianie wymagań ustalonych dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. Klasa I - wody bardzo dobrej jakości Klasa II - wody dobrej jakości Klasa III - wody zadowalającej jakości Klasa IV - wody niezadowalającej jakości Klasa V - wody złej jakości Z uwagi na trwający proces wdrażania nowych metod badawczych i nowych metod oceny stanu wód, odpowiadających wymaganiom Ramowej Dyrektywy Wodnej, wody powierzchniowe monitorowane w roku oceniono wg stosowanego w latach - 5-klasowego systemu ocen.

4 KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD W RZEKACH W LATACH - rok rok rok Udział punktów pomiarowych (%) w poszczególnych klasach jakości I klasa brak II klasa 3,3 6,2% III klasa 41,2 44,1% IV klasa 36,7 41,3% V klasa 3,8 8,4% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

5 KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD W RZEKACH W ROKU Udział punktów pomiarowych (%) w poszczególnych klasach jakości 0% 20% 40% 60% 80% 100% I klasa II klasa III klasa IV klasa V klasa Wynik klasyfikacji jakości dla wszystkich wód badanych w roku z uwagi na zmianę sieci pomiarowej i programów badawczych, a także sposobu prowadzenia monitoringu, nie jest porównywalny z wynikami uzyskanymi w latach -

6 JAKOŚĆ WÓD W RZEKACH W LATACH - O niskiej jakości badanych wód najczęściej decydowały zanieczyszczenia mikrobiologiczne. Na wynik klasyfikacji często wpływ miały także wskaźniki tlenowe (ChZT-Cr, BZT5, ChZT-Mn) i chlorofil. Wskazują one na dopływ zanieczyszczeń głównie ze źródeł komunalnych, jak również na oddziaływanie zanieczyszczeń obszarowych. Monitorowane substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego dla ogółu podkarpackich rzek praktycznie nie występują. Jednak obecność niektórych metali ciężkich i fenoli oznaczano w Trzebośnicy, Wielopolce, Tuszymce, Babulówce i Potoku Rów oraz formaldehydu w Babulówce, Potoku Rów, Tuszymce i w Wisłoce poniżej ujścia Tuszymki.

7 RZEKA BABULÓWKA prawobrzeżny dopływ Wisły. W środkowym biegu przyjmuje wody Potoku Rów a w dolnym biegu - ścieki z oczyszczalni ścieków w Padwi Narodowej i Baranowie Sandomierskim. Głównym źródłem zanieczyszczenia wód Potoku Rów są ścieki z terenu Specjalnej Strefy Ekonomicznej EURO-PARK MIELEC. Poniżej zrzutu ścieków z terenu SSE następuje degradacja jakości wód Potoku - w wodzie obserwuje się spadek natlenienia, wzrost zawartości substancji organicznych i biogennych, wzrost zanieczyszczeń bakteriologicznych oraz występowanie formaldehydu i sporadycznie fenoli. W latach - jakość wód Potoku Rów oceniona została na poziomie V klasy. Babulówka poniżej ujścia Potoku Rów prowadzi wody o złej jakości (V klasa). Ujściowy odcinek Babulówki, kontrolowany w roku, zaliczony został do V klasy ze względu na małe natlenienie wód, dużą zawartość substancji organicznych i biogennych oraz zły stan sanitarny. W rzece stwierdzono występowanie formaldehydu i sporadycznie fenoli.

8 RZEKA TUSZYMKA prawobrzeżny dopływ Wisłoki. W górnej części zlewni występują duże obszary leśne, w zlewni brak jest ośrodków miejskich. Odcinek ujściowy rzeki położony jest w niewielkiej odległości od Zakładów Tworzyw Sztucznych ERG w Pustkowie. Wyniki klasyfikacji jakości ujściowego odcinka Tuszymki: rok IV klasa rok IV klasa rok IV klasa O niezadowalającej (IV klasa) jakości wód Tuszymki decydowały najczęściej: duże zawartości substancji organicznych, podwyższone stężenia fenoli. W wodach Tuszymki stwierdzono również obecność formaldehydu.

9 RZEKA TRZEBOŚNICA lewobrzeżny dopływ Sanu. W zlewni położone są miasta: Sokołów Małopolski i Nowa Sarzyna. Rzeka przepływa przez obszar położony w sąsiedztwie Zakładów Chemicznych ORGANIKA SARZYNA S.A. w Nowej Sarzynie. Wyniki klasyfikacji jakości ujściowego odcinka Trzebośnicy: W latach - o niezadowalającej (IV klasa) lub złej (V klasa) jakości wód Trzebośnicy decydowały: wysokie stężenia fenoli, duże zawartości substancji organicznych, duże zawartości związków fosforu i azotu, zły stan sanitarny. rok V klasa rok IV klasa rok IV klasa rok V klasa

10 ZMIANY JAKOŚCI WÓD W RZEKACH W LATACH -/ ZLEWNIA WISŁOKI Wisłoka ujście do Wisły 8 mgo 2 /l BZT MIELEC DĘBICA Wisłoka poniżej Jasła 8 mgo 2 /l BZT5 6 JASŁO ,6 mgpo 4 FOSFORANY 0,4 0,2 0,0 0,6 mgpo 4 FOSFORANY 0,4 0,2 0,0

11 ZMIANY JAKOŚCI WÓD W RZEKACH W LATACH -/ ZLEWNIA SANU STALOWA WOLA NISKO NOWA SARZYNA mgpo 4 FOSFORANY JAROSŁAW PRZEMYŚL SANOK mgo 2 /l 6 BZT5 0,4 San poniżej Sanoka mgpo 4 FOSFORANY 4 2 0,3 0,2 0,1 0 0, San ujście do Wisły mgo 2 /l BZT5 0,4 0,3 0,2 mgpo 4 FOSFORANY 0,1 0,0 mgo 2 /l BZT5 0,4 0,3 San poniżej ujścia Wisłoka 0,2 0,1 0,0

12 ZMIANY JAKOŚCI WÓD W RZEKACH W LATACH mgo 2 /l BZT5 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 Wisłok ujście do Sanu mgpo4 FOSFORANY ZLEWNIA RZEKI WISŁOK mgo 2 /l BZT Wisłok poniżej Krosna mgpo4 FOSFORANY 1,2 0,9 0,6 0,3 0, ,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 Wisłok poniżej Rzeszowa mgpo4 FOSFORANY RZESZÓW mgo 2 /l BZT5 KROSNO

13 ZMIANY JAKOŚCI WÓD W RZEKACH W LATACH - Główne przyczyny zmian: Przemiany w polskiej gospodarce, w wyniku której wiele zakładów przemysłowych upadło lub ograniczyło działalność, co wpłynęło na spadek emisji zanieczyszczeń do środowiska. Zmniejszenie oddziaływania na wody źródeł przemysłowych, przy jednoczesnym wzroście presji ze strony ścieków komunalnych. Realizacja w województwie szeregu przedsięwzięć związanych z budową lub modernizacją komunalnych oczyszczalni ścieków i systemów kanalizacyjnych. Zwiększenie nadzoru służb ochrony środowiska nad przestrzeganiem przepisów prawa przez podmioty gospodarcze korzystające ze środowiska.

14 ZMIANY JAKOŚCI WÓD W RZEKACH W LATACH - Główne efekty zmian: Spadek zawartości w wodach substancji organicznych, charakteryzowanych wskaźnikami tlenowymi (np. BZT 5 ). Spadek zawartości w wodach związków biogennych, w szczególności związków fosforu. Zmniejszenie w wodach zawartości zanieczyszczeń specyficznych pochodzenia przemysłowego. Tempo i skala zmian jakości wód w największych podkarpackich zlewniach (Wisłoka, San, Wisłok) w ostatnich latach są różnicowane. Zlewnia rzeki WISŁOK obciążona jest znaczną ilością oraz ładunkami zanieczyszczeń pochodzenia komunalnego i przemysłowego. Największy udział w emisji ścieków mają ścieki komunalne oraz przemysłowe z największych oczyszczalni w województwie, tj. oczyszczalni komunalnych w Krośnie i Rzeszowie.

15 ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ WÓD POWIERZECHNIOWYCH - identyfikacja, kontrola Główne punktowe źródła zanieczyszczeń: Komunalne oczyszczalnie ścieków ścieki komunalne (duże ładunki azotu i fosforu) Oczyszczalnie ścieków w zakładach przemysłowych ścieki przemysłowe (potencjalne źródło substancji szkodliwych dla środowiska wodnego, w tym priorytetowych substancji niebezpiecznych) tereny miejskie i przemysłowe zanieczyszczone wody opadowe Główne obszarowe źródła zanieczyszczeń: spływy z terenów użytkowanych rolniczo (związki azotu i fosforu, pestycydy) nieskanalizowane obszary zabudowane nieoczyszczone ścieki komunalne składowiska odpadów odcieki ze składowiska

16 PRZECIWDZIAŁANIE PRESJOM WYWIERANYM NA WODY POWIERZCHNIOWE Realizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych jednego z narzędzi do osiągnięcia w 2015 roku dobrego stanu wód (celu RDW). Program ustala wykonanie wielu inwestycji obejmujących budowę, rozbudowę i modernizację oczyszczalni ścieków we wszystkich aglomeracjach o RLM większej od i ograniczenie przez to odpływu zanieczyszczeń do wód powierzchniowych, głównie związków azotu i fosforu oraz określa terminy wykonania tych zadań. W latach - długość sieci kanalizacyjnej w województwie wzrosła o ponad 120 %. W latach - do eksploatacji oddano 46 komunalnych biologicznych oczyszczalni ścieków, w tym 10 oczyszczalni z podwyższonym usuwaniem biogenów. Największe z nich to oczyszczalnie z podwyższonym usuwaniem biogenów w Mielcu, Ropczycach, Lesku, Wierzawicach, Chmielniku, Sieniawie. Zmodernizowano oczyszczalnie ścieków w Rzeszowie, Przemyślu i Jarosławiu oraz kilka mniejszych oczyszczalni.

17 PRZECIWDZIAŁANIE PRESJOM WYWIERANYM NA WODY POWIERZCHNIOWE W roku na realizację inwestycji z zakresu gospodarki ściekowej (KPOŚK) samorządy gmin poniosły nakłady w wysokości 175,6 mln złotych, wtym: Cel systemy kanalizacyjne oczyszczalnie ścieków Nakłady w roku 91,2 mln zł 84,4 mln zł Prace modernizacyjne w zakresie gospodarki wodo-ściekowej w zakładach przemysłowych Modernizacja ujęć wody i linii wodociągowych (ograniczenie strat wody). Modernizacja zakładowych oczyszczalni ścieków. Zmiany technologii produkcji celem ograniczenia lub eliminacji emisji zanieczyszczeń do wód.

18 Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych Trwają prace prowadzone przez Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie nad aktualizacją zapisów Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych (KPOŚK). W obecnie obowiązującym dokumencie Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych, przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 7 czerwca r. z terenu województwa podkarpackiego, ujętych jest 152 aglomeracje. W opublikowanym we wrześniu b.r. roku, na stronach Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej zestawieniu aglomeracji ujętych w projekcie aktualizacji KPOŚK 2008 r., uwzględniono 166 aglomeracji z terenu województwa podkarpackiego. Prace związane z wyposażeniem aglomeracji w zbiorcze systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków, w zakresie wypełniającym wymagania dyrektywy 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych powinny zakończyć się w 2015 roku.

19 Dziękuję za uwagę Aldona Krochmal-Kosiba Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie Delegatura w Jaśle