Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

Transkrypt

1 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

2

3 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku Departament Statystyki Warszawa, 2018

4 Opracował: Departament Statystyki NBP Wydał: Narodowy Bank Polski ul. Świętokrzyska 11/ Warszawa Copyright Narodowy Bank Polski, 2018

5 Spis treści Wstęp 5 Synteza 7 1. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Transakcje zagranicznych inwestorów bezpośrednich Stan zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce Dochody z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą Transakcje polskich inwestorów bezpośrednich Stan należności z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą 37 Ramka 1. Koncentracja w inwestycjach bezpośrednich Dochody z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą Dezinwestycje w zagranicznych inwestycjach bezpośrednich w Polsce 47 Pojęcie i formy dezinwestycji 48 Transakcje dezinwestycji Dezinwestycje w innych krajach 55 Nota metodyczna 57 Standard statystyki inwestycji bezpośrednich 58 Źródła danych o inwestycjach bezpośrednich 59 Metoda kompilacji i prezentacji danych o zagranicznych inwestycjach bezpośrednich 60 Słownik pojęć 62 Aneks statystyczny 65 Spis wykresów 93 Spis tabel 95

6

7 Wstęp

8 Wstęp Wstęp Roczny raport o zagranicznych inwestycjach bezpośrednich w Polsce i polskich inwestycjach bezpośrednich za granicą został przygotowany na podstawie danych sprawozdawczych zbieranych przez NBP na potrzeby analizy wieloaspektowych powiązań gospodarczych Polski z zagranicą, w tym zwłaszcza na potrzeby bilansu płatniczego i międzynarodowej pozycji inwestycyjnej. W opracowaniu wykorzystano dane dostępne na dzień 30 sierpnia 2018 roku. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie są istotną częścią transgranicznych przepływów kapitałowych i stanowią ważną część rachunku finansowego w bilansie płatniczym kraju. Są jednocześnie ważnym czynnikiem procesu globalizacji gospodarki światowej. Raport pokazuje informacje o inwestycjach bezpośrednich w różnych przekrojach, co jest odpowiedzią na duże zainteresowaniu problematyką inwestycji bezpośrednich. Zawarte w nim dane statystyczne są prezentowane zgodnie z obowiązującym standardem międzynarodowym. Według tego standardu, podstawowym kryterium podziału inwestycji bezpośrednich jest umiejscowienie centrum kontroli tych inwestycji w kraju lub za granicą. W konsekwencji, inwestycje bezpośrednie, z punktu widzenia danej gospodarki, dzielą się na inwestycje kontrolowane przez nierezydentów oraz inwestycje kontrolowane przez rezydentów. W przypadku Polski mówimy o zagranicznych inwestycjach bezpośrednich w Polsce i polskich inwestycjach bezpośrednich za granicą. Powyższy sposób prezentacji danych o inwestycjach bezpośrednich różni się od tego, który został przyjęty w bilansie płatniczym i międzynarodowej pozycji inwestycyjnej, gdzie inwestycje bezpośrednie prezentowane są w podziale na aktywa i pasywa. Przedstawione w raporcie roczne dane o inwestycjach bezpośrednich nie uwzględniają transakcji, stanów i dochodów zarejestrowanych w Polsce podmiotów specjalnego przeznaczenia. Pomimo formalnej zgodności z obowiązującą definicją inwestycji bezpośrednich, operacje prowadzone przez te podmioty nie odpowiadają tradycyjnemu rozumieniu tych inwestycji. Sposób prezentacji danych przyjęty w raporcie jest zgodny z zaleceniami instytucji zajmujących się gromadzeniem i analizą danych na temat inwestycji bezpośrednich na poziomie międzynarodowym. Niektóre informacje prezentowane w raporcie ze względu na przydatność do celów analitycznych przedstawiono w bardziej szczegółowych podziałach, wykraczających poza standardowy zakres danych. Wyjaśnienia dotyczące metody prezentacji danych o inwestycjach bezpośrednich zawarte zostały w Nocie metodycznej, stanowiącej integralną część raportu. Pojęcia używane w raporcie zostały wyjaśnione w Słowniku pojęć będącym częścią noty metodycznej. 6 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017

9 Synteza

10 Synteza Synteza Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w 2017 roku był mniejszy niż w poprzednich latach. Głównym źródłem napływu kapitału były reinwestowane zyski, które osiągnęły najwyższą dotąd odnotowaną wartość. Kwotę napływu kapitału obniżyła jednostkowa transakcja, w której rezydenci nabyli od zagranicznego inwestora jego aktywa w polskim sektorze bankowym. W polskich inwestycjach bezpośrednich odnotowano najwyższe jak dotąd dochody. Mimo rekordowych dochodów, wartość należności z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich została jednak przeszacowana w dół na skutek dokonanych reorganizacji i uproszczenia struktur organizacyjnych. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Napływ netto zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski wyniósł w 2017 roku 34,7 mld zł i był o 44% niższy niż w roku poprzednim. Spadek ten wynikał w dużej mierze z pojedynczej dużej dezinwestycji inwestora zagranicznego dokonanej w sektorze bankowym. Wobec ujemnych transakcji na instrumentach udziałowych (-1,6 mld zł) i instrumentach dłużnych (-1,9 mld zł) jedynym dodatnim składnikiem napływu były reinwestowane zyski, które wyniosły 38,1 mld zł. Największy napływ inwestycji odnotowano z Niemiec (12,8 mld zł) i Luksemburga (12,4 mln zł), natomiast najwięcej kapitału odpłynęło do Włoch (-8,4 mld zł) i Niderlandów (-7,2 mld zł). Duży napływ kapitału z Luksemburga i odpływ do Niderlandów wiązał się ze zmianą właściciela dużej polskiej spółki związanej z handlem internetowym. Spadek udziału włoskiego kapitału wynikał z wycofania się włoskiego inwestora bezpośredniego z jednego z największych polskich banków. Napływ kapitału z Niemiec to podobnie jak w poprzednich latach przede wszystkim reinwestowane zyski. Odpływ kapitału w formie instrumentów dłużnych, głównie do Francji i Luksemburga, wiązał się z lokowaniem tam przez krajowe podmioty bezpośredniego inwestowania środków w ramach tzw. cash-poolingu. W ujęciu branżowym, największy napływ inwestycji bezpośrednich dotyczył przetwórstwa przemysłowego (15,6 mld zł, sekcja C) oraz działalności finansowej i ubezpieczeniowej (12,4 mld zł, sekcja K). Odpływ kapitału zagranicznego netto odnotowano natomiast w handlu (-5,6 mld zł, sekcja G). W ramach działalności finansowej i ubezpieczeniowej należy zwrócić uwagę na odpływ kapitału w sektorze bankowym (-7,6 mld zł) związany ze wspomnianą już dezinwestycją. Napływ do pozostałych podmiotów w tej sekcji, a w szczególności do spółek holdingowych i prowadzących działalność finansową na rzecz grup kapitałowych wyniósł ponad 20 mld zł. Tutaj właśnie napłynął kapitał, który został wykorzystany do nabycia od zagranicznych inwestorów podmiotów związanych z działalnością handlową (sekcja G). 8 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

11 Synteza W 2017 roku wartość nowych inwestycji tzw. greenfield wyniosła 45,3 mld zł, na poziomie porównywalnym z latami , lecz niższym niż w ostatnich dwóch latach, gdy nowe inwestycje wyniosły ponad 60 mld zł. Po raz kolejny zaobserwowano ujemną wartość salda fuzji i przejęć w 2017 roku wynoszącą -10,6 mld zł, co wiąże się z odsprzedażą części udziałów kapitałowych zagranicznych inwestorów bezpośrednich polskim podmiotom (m.in. w sektorze bankowym). Wartość zobowiązań Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na koniec 2017 roku wyniosła 830,2 mld zł i była wyższa o 5,2% w stosunku do stanu zobowiązań na koniec poprzedniego roku. Zobowiązania z tytułu instrumentów dłużnych spadły o 6,0%, natomiast wzrost odnotowano dla akcji i innych form udziałów kapitałowych. Wartość akcji notowanych na GPW w posiadaniu inwestorów bezpośrednich wzrosła o 7,6%, natomiast wartość akcji i udziałów pozostałych podmiotów wzrosła o 4,8% głównie za sprawą reinwestowanych zysków. Przyjmując jako kryterium podziału geograficznego inwestycji kraj siedziby podmiotu dominującego największymi inwestorami w Polsce były Niemcy (167,6 mld zł), następnie Stany Zjednoczone (91,2 mld zł), które wyprzedziły drugą w 2016 roku Francję (81,0 mld zł). Czwartym inwestorem były Niderlandy (73,4 mld zł), a pierwszą piątkę inwestorów zamknęła Wielka Brytania (48,1 mld zł). W 2017 roku Polska utrzymała siódme miejsce wśród największych inwestorów bezpośrednich w Polsce, a wartość tych inwestycji (40,0 mld zł) stanowiła 4,8% stanu zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich. Przyjmując kryterium kraju siedziby inwestora zagranicznego w czołówce inwestorów znalazłyby się Niderlandy (159,6 mld zł), Niemcy (145,8 mld zł) oraz Luksemburg (115,5 mld zł). Od szeregu lat struktura branżowa zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce nie ulega istotnym zmianom. Głównym źródłem zobowiązań na koniec 2017 roku były polskie podmioty bezpośredniego inwestowania zaliczane do szeroko rozumianej działalności usługowej (498,2 mld zł, sekcje od G do U) oraz przetwórstwa przemysłowego (257,1 mld zł, sekcja C). W ramach działalności usługowej najwyższe kwoty zobowiązań odnosiły się do podmiotów prowadzących działalność finansową i ubezpieczeniową (170,0 mld zł, sekcja K), przy czym większość tej kwoty (100,7 mld zł) to zobowiązania podmiotów z sektora bankowego. Wartość zobowiązań podmiotów sektora bankowego mimo dużej dezinwestycji w 2017 roku wzrosła o 10,9 mld zł, tj. o 12,1% na skutek wzrostu cen akcji na warszawskiej giełdzie. Inwestycje bezpośrednie w układzie regionalnym są prezentowane według miejsc rejestracji inwestycji zagranicznych tj. siedziby podmiotu sprawozdawczego, a nie miejsc faktycznego ponoszenia nakładów inwestycyjnych. Przy takim podziale inwestycji największe zobowiązania netto miało województwo mazowieckie (439,5 mld zł, tj. 53% ogółu stanu zobowiązań). Na kolejnych miejscach były województwa: śląskie (92 mld zł), wielkopolskie (86,1 mld zł) oraz dolnośląskie (50,0 mld zł). Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku 9

12 Synteza W 2017 roku dochody z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce wyniosły 79,2 mld zł i były niższe o 2,7 mld zł tj. o 3,3% niż w 2016 roku, kiedy osiągnęły rekordowo wysoką wartość 81,9 mld zł. W porównaniu z poprzednim rokiem wzrosła wartość reinwestowanych zysków do 38,1 mld zł oraz odsetek (9,4 mld zł). Spadła natomiast wartość zadeklarowanych dywidend (31,8 mld zł). Wzrost reinwestowanych zysków jest tym istotniejszy, że rentowność kapitału przypadającego na inwestorów bezpośrednich nieznacznie spadła. Od lat niezmiennie największe reinwestycje zysków odnotowano w przetwórstwie przemysłowym. Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą Wartość transakcji z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą w 2017 roku wyniosła 10,4 mld zł i była ponad czterokrotnie mniejsza niż w 2016 roku (45,7 mld zł). Tak znaczny spadek wartości transakcji polskich inwestorów bezpośrednich za granicą wynikał przede wszystkim z wyjątkowo wysokiej wartości transakcji związanych ze zmianami struktury aktywów funduszy inwestycyjnych w 2016 roku. Struktura geograficzna transakcji z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą w 2017 roku była, podobnie jak w latach poprzednich, w dużej mierze uwarunkowana transakcjami jednostkowymi. Te transakcje były prowadzone przede wszystkim przez duże podmioty gospodarcze, w tym spółki giełdowe. Część transakcji w przypadku Szwecji (7,2 mld zł) i Cypru (-6,9 mld zł) stanowią dwie strony realizacji jednej transakcji wynikające ze zmian organizacyjnych w spółkach związanych z telekomunikacją. Podobnie w przypadku transakcji w Luksemburgu (4,1 mld zł), które były konsekwencją reorganizacji w spółkach zajmujących się produkcją części samochodowych. Zmiany te są wyrazem prób optymalizacji kosztów przepływu kapitału. Na tym tle wyróżniają się inwestycje głównie w branży wydobywczej w Kanadzie (1,7 mld zł) i Norwegii (1,0 mld zł). W ujęciu branżowym najwięcej polskich inwestycji trafiło do podmiotów związanych z informacją i telekomunikacją (3,8 mld zł, sekcja J), górnictwem i wydobywaniem (3,5 mld zł, sekcja B) oraz do podmiotów z obszaru działalności związanej z wytwarzaniem i zaopatrywaniem w energię elektryczną i gaz (2,0 mld zł, dział 35 sekcji D). W tym ostatnim wypadku wynikało to ze spłaty obligacji wyemitowanych przez spółki zależne za granicą. Na koniec 2017 roku wartość należności rezydentów z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą wyniosła 104,1 mld zł i była o 12,4 mld zł, tj. o 10,6% niższa niż w 2016 roku. Spadek należności wynikał przede wszystkim z ujemnych zmian wyceny aktywów udziałowych, na skutek odpisów związanych z utratą wartości aktywów trwałych w spółkach zagranicznych. Dodatkowo na spadek wartości należności z tytułu instrumentów dłużnych wpływ miały umorzenia części tych należności. Spadek należności ze wspomnianych tytułów przewyższył w 2017 roku wartość dokonanych za granicą inwestycji. 10 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

13 Synteza W stosunku do końca roku poprzedniego, na koniec 2017 roku, w strukturze geograficznej należności z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą odnotowano niewielkie zmiany. Luksemburg nadal pozostał krajem o najwyższych należnościach z tego tytułu (23,0 mld zł). Natomiast zmiany wystąpiły na kolejnych miejscach. Drugą pozycję zajęła - głównie za sprawą inwestycji bezpośrednich związanych z przetwórstwem ropy naftowej i chemicznym - Republika Czeska (11,4 mld zł), a następne Niderlandy (7,9 mld zł), Cypr (7,8 mld zł) i Szwajcaria (7,4 mld zł). Stale wysoka wartość należności od podmiotów bezpośredniego inwestowania mających swoje siedziby w Luksemburgu, Niderlandach, Szwajcarii czy na Cyprze wynika z faktu, że są tam ulokowane zazwyczaj podmioty specjalnego przeznaczenia wykorzystywane w optymalizacji struktur inwestycyjnych. W 2017 roku, podobnie jak w latach poprzednich, krajem o najwyższej ujemnej kwocie należności z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą była Szwecja (-11,6 mld zł), ale należy odnotować, że w porównaniu z poprzednim rokiem (-19,6 mld zł) nastąpiły spłaty zadłużenia, które w przeciwieństwie do poprzednich okresów nie było refinansowane na rynku krajowym. Od szeregu lat struktura branżowa należności z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą nie ulega istotnym zmianom. Podobnie jak w roku poprzednim, przeważały należności od firm sekcji K, czyli prowadzących działalność finansową i ubezpieczeniową (32,0 mld zł), głównie za sprawą inwestycji w holdingi finansowe. Poza obszarem usług najważniejsze były przetwórstwo przemysłowe (18,5 mld zł, sekcja C) oraz górnictwo i wydobywanie (10,2 mld zł, sekcja B). Dochody rezydentów z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą wyniosły łącznie 8,6 mld zł w 2017 roku osiągając najwyższy do tej pory odnotowany poziom. Wzrost dochodów dotyczył wszystkich jego komponentów. W 2017 roku reinwestowane zyski wyniosły 3,2 mld zł, dywidendy 4,1 mld zł, a odsetki 1,2 mld zł. W strukturze geograficznej osiąganych dochodów z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich w 2017 roku wobec 2016 roku warto odnotować wzrost roli Kanady i Norwegii przy jednoczesnym zmniejszeniu udziału Cypru. W 2017 roku najwyższe dochody osiągnęli rezydenci z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich w Kanadzie (2,1 mld zł), na Litwie (1,2 mld zł), Luksemburgu (1,1 mld zł) oraz w Czechach i Norwegii (po 0,8 mld zł). Najwyższe ujemne salda dochodów, wykazywały podmioty zarejestrowane w Szwecji oraz we Włoszech (po -0,3 mld zł). W przypadku Szwecji wynikało to z odsetek należnych zagranicznym podmiotom bezpośredniego inwestowania, natomiast w przypadku Włoch były to odnotowane straty. W 2017 roku w strukturze branżowej dochodów przeważały dochody od podmiotów związanych z górnictwem i wydobyciem (3,0 mld zł, sekcja B). Niższe dochody osiągnęły podmioty funkcjonujące w zakresie przetwórstwa przemysłowego (2,2 mld zł, sekcja C) oraz działalności finansowej i ubezpieczeniowej (1,0 mld zł, sekcja K). Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku 11

14 Synteza Dezinwestycje w zagranicznych inwestycjach bezpośrednich Dezinwestycje, czyli wyjście inwestorów z inwestycji poprzez jej zbycie na rzecz rezydentów lub nierezydentów, były obecne w zagranicznych inwestycjach bezpośrednich w całym okresie , dla którego analizujemy dane. Przyczyny podejmowania decyzji o dezinwestycjach były różne i wiązały się zarówno z pilną potrzebą pozyskania kapitału ze sprzedaży aktywów w czasach kryzysu, jak również i zmian strategicznych w firmach i wpływu decyzji politycznych lub gospodarczych podejmowanych przez władze kraju inwestora lub kraju goszczącego. Za wartość dezinwestycji na potrzeby tego raportu przyjęto wartość transakcji zbycia udziałów dokonanych przez nierezydentów na rzecz rezydenta (wówczas obniżyły one napływ kapitału netto) lub na rzecz nierezydenta (możliwa zmiana kraju inwestora). Z analizy wyłączono sytuacje, kiedy udziały nierezydenta przejmowane są przez innego nierezydenta z tej samej grupy kapitałowej, w wyniku restrukturyzacji w ramach grupy kapitałowej, co nie stanowi dezinwestycji z punktu widzenia powiązań ekonomicznych. W Polsce w latach liczba zidentyfikowanych transakcji dezinwestycji w poszczególnych latach wahała się w przedziale transakcji w ciągu roku 1. Najwięcej transakcji odnotowano w 2014 roku. Największe wartości obserwowano jednak w latach, w których liczba transakcji było mniej, czyli w latach 2011 i Szczególna uwaga należy się dezinwestycjom, w których rezydenci nabywają krajowe aktywa od nierezydentów. Transakcje te obniżają prezentowaną wartość napływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce. Były one obecne w całym analizowanym okresie. W latach ich wartość wyniosła między 4,7 a 7,6 mld zł. Natomiast w 2017 roku było to 15,0 mld zł, co istotnie obniżyło prezentowaną wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce. W przypadku dezinwestycji na rzecz podmiotów krajowych największą wartość miały transakcje dokonane przez inwestorów z Włoch (18,1 mld zł w analizowanym okresie), przy czym większość transakcji dotyczyła działalności finansowej. Na drugim miejscu były dezinwestycje dokonane przez inwestorów ze Szwecji (8,9 mld zł), którzy przede wszystkim wycofywali się z prowadzonej w Polsce działalności związanej z zaopatrywaniem w energię elektryczną, gaz i wodę. Dla dezinwestycji dokonywanych na rzecz inwestorów zagranicznych największy udział miały dezinwestycje dokonane przez podmioty z Niderlandów (15,1 mld zł), przy czym Niderlandy pełniły tutaj rolę kraju pośrednika w dokonywanych inwestycjach, a ostatecznych sprzedających inwestorów należałoby szukać w innych krajach. Na kolejnym miejscu znalazła się Irlandia (11,9 mld zł). Jej wysokie miejsce w dużej części wiązało się z przeprowadzoną w czasie kryzysu finansowego sprzedażą aktywów w Polsce na rzecz innej międzynarodowej grupy finansowej. 1 Analizowane są transakcje podmiotów objętych obowiązkami sprawozdawczymi do NBP. 12 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

15 Synteza Największa wartość dezinwestycji dotyczyła działalności finansowej (sekcja K), rezydenci dokonali transakcji na 33,5 mld zł, a nierezydenci na kwotę 19,3 mld zł. Transakcje te obejmowały zarówno sektor bankowy, jak i finansowe spółki holdingowe, te drugie jednak w zdecydowanie mniejszym stopniu. Znaczne dezinwestycje na rzecz rezydentów dokonano w wytwarzaniu i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę (7,4 mld zł, dział 35 sekcji D). Na rzecz nierezydentów ważne też były odnotowane przede wszystkim w 2017 roku dezinwestycje w handlu (14,5 mld zł, sekcja G). Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku 13

16

17 Rozdział 1 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce

18 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce 1. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Po dwóch latach rekordowych napływów zagranicznych inwestycji bezpośrednich w 2017 roku ich wartość wróciła do odnotowywanych wcześniej niższych poziomów. Coraz istotniejsza była rola reinwestowanych zysków w tym napływie, a przyczyną niższego napływu w 2017 roku były procesy dezinwestycyjne zagranicznych inwestorów i nabycie od nich aktywów przez rezydentów. Konsekwencją tych dezinwestycji był odpływ netto inwestycji w formie akcji i innych form udziałów kapitałowych oraz odpływ inwestycji z tytułu instrumentów dłużnych. Wspomniane już reinwestowane zyski powiększające wartość akcji i udziałów w posiadaniu inwestorów bezpośrednich w dużej mierze przyczyniły się do wzrostu stanu zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w 2017 roku. Po raz pierwszy od 2008 roku odnotowano nieznaczny spadek dochodów inwestorów bezpośrednich. Przyczyn spadku należy jednak upatrywać przede wszystkim w wyjątkowo wysokich zyskach 2016 roku Transakcje zagranicznych inwestorów bezpośrednich Napływ netto zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski wyniósł w 2017 roku 34,7 mld zł i był o 44% niższy niż w roku poprzednim (61,9 mld zł). Zasadnicza zmiana nastąpiła w napływie kapitału w postaci akcji i innych form udziałów kapitałowych, gdzie odnotowano odpływ kapitału w wysokości 1,6 mld zł wobec napływu kapitału w tej samej formie w poprzednim roku w wysokości 7,5 mld zł. Podobnie, odnotowano odpływ kapitału w postaci instrumentów dłużnych w wysokości 1,9 mld zł wobec napływu kapitału w tej formie w roku 2016 w wysokości 16,8 mld zł. Zwiększył się napływ reinwestowanych zysków, który w 2017 roku wyniósł 38,1 mld zł, wobec 37,3 mld zł w roku poprzednim. 16 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

19 Niemcy Luksemburg Cypr Austria Węgry Republika Czeska Szwecja Francja Niderlandy Włochy Pozostałe kraje Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Wykres 1. Transakcje z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w latach mln zł Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Instrumenty dłużne Reinwestycje zysków Ogółem Spadek napływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w 2017 roku mógł być zaskakujący, biorąc pod uwagę odnotowane wzrosty takich zmiennych makroekonomicznych jak PKB, czy też eksportu. Przyczyną spadku były pojedyncze, duże transakcje, w których rezydenci nabywali od inwestorów bezpośrednich akcje polskich spółek. Wykres 2. Transakcje z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w 2017 roku w podziale geograficznym mln zł Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Reinwestycje zysków Instrumenty dłużne Ogółem Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku 17

20 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Największy napływ inwestycji odnotowano z Niemiec (12,8 mld zł), Luksemburga (12,4 mln zł), Cypru (5,5 mld zł), Austrii (5,0 mld zł) i Węgier (3,8 mld zł). W tym samym czasie największe kwoty odpływu kapitału netto dały się zauważyć w przypadku Włoch (-8,4 mld zł), Niderlandów (-7,2 mld zł) i Francji (-3,9 mld zł). Podobnie jak w poprzednich latach istotnie na napływ i odpływ środków z tytułu inwestycji bezpośrednich wpływały jednostkowe duże transakcje. Przykładem może być duży napływ kapitału z Luksemburga i odpływ do Niderlandów, który wiązał się ze zmianą właściciela dużej polskiej spółki związanej z handlem internetowym. Odpływ kapitału do Francji wynikał ze zmian organizacyjnych w grupie kapitałowej związanej z produkcją części samochodowych. Nowym krajem na mapie zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w 2017 roku były Węgry. Ich pojawienie się wynikało z przejęcia dużej firmy samochodowej przez inwestora zagranicznego, który dokonał tego przejęcia za pośrednictwem spółki z siedzibą na Węgrzech. Spadek udziału włoskiego kapitału wynikał z wycofania się włoskiego inwestora bezpośredniego z jednego z największych polskich banków. W ujęciu branżowym, największy napływ inwestycji bezpośrednich, podobnie jak w latach poprzednich, odnotowano w usługach (20,9 mld zł, sekcje od G do U), w szczególności w działalności finansowej i ubezpieczeniowej (12,4 mld zł, sekcja K) oraz w przetwórstwie przemysłowym (15,6 mld zł, sekcja C). Odpływ kapitału zagranicznego netto odnotowano w handlu hurtowym i detalicznym razem z naprawą pojazdów samochodowych i detalicznych (-5,6 mld zł, sekcja G), a w ramach tej sekcji w samym handlu detalicznym z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi i motocyklami (-11,2 mld zł, dział 47 sekcji G). Wart odnotowania jest także odpływ kapitału (głównie w formie instrumentów dłużnych) z wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz, parę wodną i powietrze do układów klimatyzacyjnych (-5,2 mld zł, dział 35 sekcji D) i z działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej (-3,0 mld zł, sekcja M). Do ujemnego salda transakcji na instrumentach dłużnych przyczyniły się także tzw. transakcje cash-poolingu, w ramach których rezydenci przekazywali płynne aktywa do wspólnego zarządzania płynnością na poziomie całej międzynarodowej grupy kapitałowej. Przekazanie takich aktywów za granicę jest prezentowane jako odpływ kapitału w zagranicznych inwestycjach bezpośrednich. W 2017 roku transakcje takie miały miejsce w przypadku Francji i Luksemburga i dotyczyły podmiotów związanych z przetwórstwem przemysłowym (sekcja C) oraz działalnością profesjonalną (sekcja M). 18 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

21 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Wykres 3. Transakcje z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w 2017 roku w podziale na rodzaje działalności gospodarczej mln zł C K J L F H N M D35 G Pozostałe sekcje Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Reinwestycje zysków Instrumenty dłużne Ogółem C - Przetwórstwo przemysłowe; D35 - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i powietrze do układów klimatyzacyjnych; F Budownictwo; G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych i motocykli ; H - Transport i gospodarka magazynowa; J - Informacja i komunikacja; K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa; L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości; M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna; N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca. Wykres 4. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce z wyszczególnieniem fuzji i przejęć w latach mln zł Nowe inwestycje Fuzje i przejęcia Ogółem Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku 19

22 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce W 2017 roku podobnie jak w latach poprzednich transgraniczne transakcje fuzji i przejęć obniżały wartość napływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski. Wartość nowych inwestycji tzw. greenfield wyniosła 45,3 mld zł, na poziomie porównywalnym z latami , lecz niższym niż w ostatnich dwóch latach, gdy nowe inwestycje wyniosły ponad 60 mld zł. Wartość salda fuzji i przejęć w 2017 roku podobnie jak we wcześniejszych latach była ujemna. Saldo wyniosło -10,6 mld zł, co oznacza, że w wyniku transakcji tego typu rezydenci odkupywali od zagranicznych inwestorów bezpośrednich ich udziały kapitałowe w polskich spółkach. Z punktu widzenia inwestorów zagranicznych transakcje te są przykładem dezinwestycji. Zjawisko to dokładniej zostało przedstawione w rozdziale Stan zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce Wartość zobowiązań Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na koniec 2017 roku wyniosła 830,2 mld zł i była wyższa o 41,4 mld zł, tj. o 5,2% w stosunku do stanu zobowiązań na koniec 2016 roku. Wzrost tych zobowiązań spowodowany był przede wszystkim wzrostem zobowiązań z tytułu akcji i innych form udziałów kapitałowych. Na koniec omawianego okresu wartość zobowiązań z tytułu akcji i innych form udziałów kapitałowych wyniosła 635,6 mld zł (wzrost o 53,0 mld zł, tj. o 9,1% w porównaniu z końcem 2016 roku) natomiast kwota zobowiązań z tytułu dłużnych instrumentów finansowych osiągnęła poziom 194,7 mld zł, co w porównaniu z poprzednim rokiem stanowiło spadek o 11,5 mld zł, tj. o 6,0%. Wykres 5. Stan zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w latach mln zł Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Instrumenty dłużne Ogółem 20 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

23 Stan na początek Transakcje (bez reinwestowanych zysków) Reinwestowane zyski Zmiany wyceny i reklasyfikacje Stan na koniec Stan na początek Transakcje (bez reinwestowanych zysków) Reinwestowane zyski Zmiany wyceny i reklasyfikacje Stan na koniec Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Wykres 6. Rozliczenie zmian stanu zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w 2017 roku dla spółek giełdowych i pozostałych podmiotów Spółki giełdowe Pozostałe podmioty mln zł mln zł ,6% ,8% Uwagi: Różny zakres osi pionowych przy zachowaniu skali. W 2017 roku na wzrost wartości zobowiązań z tytułu akcji i innych form udziałów kapitałowych wpłynęły przede wszystkim reinwestycje zysków dokonane w podmiotach bezpośredniego inwestowania, które nie były notowane na giełdzie. W tej grupie podmiotów wartość zobowiązań wzrosła o 32,2 mld zł, czyli o 4,8%. W przypadku spółek giełdowych wartość zobowiązań wzrosła o 9,3 mld zł (7,6%). Wobec dokonanych przez zagranicznych inwestorów dezinwestycji, do wzrostu wartości zobowiązań przyczynił się przede wszystkim wzrost wycen. Od 2000 roku struktura zobowiązań Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich nie uległa zmianie. Dominują w niej zobowiązania polskich podmiotów bezpośredniego inwestowania z tytułu akcji i innych form udziałów kapitałowych. W poszczególnych latach udział tych zobowiązań wahał się od 75,0% do 83,0% łącznej kwoty zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce. W 2017 roku zobowiązania polskich podmiotów bezpośredniego inwestowania z tytułu akcji i innych form udziałów kapitałowych nieznacznie wzrosły i stanowiły 76,6% ogólnej wartości zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku 21

24 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Wykres 7. Stan zobowiązań Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w latach wyrażony w różnych walutach 800 rok 2000 = PLN USD EUR W 2017 roku wzrost zobowiązań Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich widoczny był zarówno dla danych wyrażonych w złotych, euro jak i w dolarach amerykańskich, przy czym dla danych wyrażonych w dolarach amerykańskich wzrost tych zobowiązań był zdecydowanie większy. Wynikało to z ponad dwukrotnie większego wzmocnienia złotego w stosunku do dolara amerykańskiego niż w stosunku do euro 2. W 2017 roku, podobnie jak w latach poprzednich, w strukturze geograficznej zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce dominowały zobowiązania wobec inwestorów bezpośrednich z krajów OECD (96,0%) oraz 28 krajów Unii Europejskiej (92,3% ogólnej kwoty zobowiązań). Potwierdza to dużą koncentrację tych zobowiązań w stosunku do krajów europejskich. Podobnie jak w latach poprzednich, na koniec 2017 roku największe dodatnie kwoty zobowiązań podmiotów bezpośredniego inwestowania z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce odnotowano wobec inwestorów bezpośrednich pochodzących z Niderlandów (159,6 mld zł, tj. 19,2% ogółu zobowiązań), Niemiec (145,8 mld zł, tj. 17,6%), Luksemburga (115,5 mld zł, tj. 13,9%), Francji (74,8 mld zł, tj. 9,0%) oraz Hiszpanii (50,3 mld zł, tj. 6,1%). Tak jak w roku poprzednim, dominowały zobowiązania z tytułu akcji i innych form udziałów kapitałowych. 2 Kurs PLN/EUR na koniec 2016 roku wyniósł 4,4240, na koniec 2017 roku 4,1709. Złoty w stosunku euro umocnił się o 6%. Kurs PLN/USD na koniec 2016 roku wyniósł 4,1793, na koniec 2017 roku 3,4813. Złoty w stosunku do dolara amerykańskiego umocnił się o 17%. 22 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

25 Niderlandy Niemcy Luksemburg Francja Hiszpania Wielka Brytania Austria Cypr Belgia Szwajcaria Pozostałe kraje Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Wykres 8. Stan zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce na koniec 2017 roku według kraju pochodzenia inwestora zagranicznego mln zł Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Instrumenty dłużne Ogółem Statystyka zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce według kraju siedziby podmiotu dominującego w grupie kapitałowej, do której należy inwestor bezpośredni (UIC ang. ultimate investing country), daje obraz struktury geograficznej zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce bliższy tradycyjnemu rozumieniu inwestycji z zagranicy. Przy takim podejściu istotnie zmniejsza się wartość zobowiązań w przypadku takich krajów jak Luksemburg i Niderlandy. Jeśli kraje te rozpatrujemy jako siedzibę inwestora bezpośredniego, to stany zobowiązań okażą się znacznie większe niż wówczas, gdy traktujemy je jako kraje siedziby podmiotu dominującego w grupie. Wynika to z faktu, że spółki zakładane w tych państwach są często wykorzystywane jako pośrednie ogniwo w łańcuchu własności w ramach grup kapitałowych w celu swobodniejszego dysponowania docelową inwestycją i korzystniejszego opodatkowania dochodów z posiadanych aktywów. Wiąże się to z wyborem miejsca, w którym istnieją dogodne warunki zakładania i funkcjonowania podmiotów gospodarczych, zwłaszcza jeśli chodzi o rozwiązania podatkowe. Odwrotna sytuacja występuje w przypadku Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Japonii i Kanady. Jeśli będziemy traktować te kraje jako siedziby podmiotów dominujących, to zobowiązania z tytułu inwestycji bezpośrednich w Polsce okażą się większe niż wówczas, gdy uznamy je za siedziby inwestorów bezpośrednich. Oznacza to, że spółki zarządzane przez podmioty dominujące z tych krajów inwestowały w Polsce za pośrednictwem podmiotów ulokowanych głównie w Niderlandach i Luksemburgu. Spojrzenie na inwestycje bezpośrednie przez pryzmat kraju podmiotu dominującego w grupie kapitałowej, do której należy inwestor bezpośredni, jest użyteczne z wielu powodów. Po pierwsze, Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku 23

26 Niemcy Stany Zjednoczone Francja Niderlandy Wielka Brytania Hiszpania Polska Austria Szwajcaria Włochy Japonia Szwecja Dania Portugalia Belgia Luksemburg Finlandia Kanada Cypr Kraj nieznany Pozostałe kraje Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce pozwala określić siłę rzeczywistych powiązań ekonomicznych pomiędzy krajami. Po drugie, pomaga identyfikować otoczenie polityczno-prawne, z którego taka relacja może wynikać. Na przykład, pozwala ustalić, czy podstawą decyzji inwestycyjnych są względy wynikające z umów dotyczących wzajemnych inwestycji, z umów handlowych czy też regulacje podatkowe. Zastosowanie takiego podejścia pozwala na identyfikację rzeczywistych uwarunkowań w przepływie kapitału w ramach inwestycji bezpośrednich. Często okazuje się, że podstawą wielu decyzji inwestycyjnych nie są warunki (dla danej inwestycji) istniejące w kraju podmiotu bezpośredniego inwestowania, lecz wynikające z regulacji obowiązujących w kraju podmiotu dominującego w grupie. Z tego względu organizacje międzynarodowe zalecają sporządzanie dodatkowych analiz zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich według kraju, w którym siedzibę ma podmiot dominujący w grupie kapitałowej, również na potrzeby własnych opracowań. Wykres 9. Stan zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce według kraju siedziby inwestora bezpośredniego i kraju siedziby podmiotu dominującego (UIC) na koniec 2017 roku mln zł Kraj siedziby bezpośredniego inwestora Kraj siedziby podmiotu dominującego Według kryterium podmiotu dominującego największym inwestorem bezpośrednim w Polsce były Niemcy (167,6 mld zł). Kolejne miejsca zajęły Stany Zjednoczone (91,2 mld zł), które w porównaniu z poprzednim rokiem wyprzedziły trzecią obecnie Francję (81,0 mld zł). Na czwartym miejscu były Niderlandy (73,4 mld zł), a pierwszą piątkę inwestorów zamknęła Wielka Brytania (48,1 mld zł). W 2017 roku Polska utrzymała siódme miejsce wśród największych inwestorów bezpośrednich w Polsce, a wartość tych inwestycji (40,0 mld zł) stanowiła 4,8% stanu zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich. W związku z dezinwestycją w sektorze bankowym na dziesiąte miejsce spadły Włochy (17,9 mld zł). 24 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

27 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Poza wspomnianymi już Niderlandami warto też zwrócić uwagę na Luksemburg i Cypr, które są chętnie wykorzystywane jako pośrednie ogniwo dla inwestycji bezpośrednich w ramach grup kapitałowych. Inwestycje tych krajów według kryterium podmiotu dominującego są dużo mniejsze niż z punktu widzenia kraju inwestora. Zidentyfikowanie kraju siedziby podmiotu dominującego w grupie kapitałowej, do której należy inwestor bezpośredni nastręcza niekiedy niemałe trudności. Dotyczą one głównie funduszy private equity oraz osób fizycznych. W przypadku osób fizycznych, będących inwestorami bezpośrednimi, ustalenie ich rezydencji często jest niemożliwe. Ślad urywa się zwykle w krajach określanych jako raje podatkowe, gdzie banki i pośrednicy finansowi pilnie strzegą tożsamości swoich klientów. Wynika to w dużej mierze z obowiązujących tam regulacji prawnych. Efektem tych problemów jest wciąż stosunkowo duży udział inwestorów bezpośrednich, dla których kraj podmiotu dominującego w grupie kapitałowej pozostaje niesklasyfikowany. Standardy międzynarodowe nie odnoszą się precyzyjnie do tego zagadnienia, a prace nad uzgodnieniem zaleceń w tym obszarze wciąż trwają. Udział krajów niesklasyfikowanych w zobowiązaniach z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce na koniec 2017 roku nieznacznie się zmniejszył w porównaniu do poprzedniego roku i wyniósł 10,5%. Od szeregu lat struktura branżowa zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce nie ulega istotnym zmianom. Głównym źródłem zobowiązań są polskie podmioty bezpośredniego inwestowania zaliczane do szeroko rozumianej działalności usługowej (sekcje od G do U) oraz przetwórstwa przemysłowego (sekcja C). Zobowiązania podmiotów sektora usług wahały się w granicach od 58,0% do 60,5% a przetwórstwa przemysłowego od 30,0% do 32,4% ogólnej kwoty zobowiązań. Na koniec 2017 roku, podobnie jak na koniec roku poprzedniego, najwyższa kwota zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce przypadała na podmioty związane z przetwórstwem przemysłowym (sekcja C). Wyniosły one 257,1 mld zł i stanowiły 31,0% ogólnej kwoty zobowiązań Polski z tego tytułu. W sekcji tej, podobnie jak w roku poprzednim, dominowały zobowiązania przedsiębiorstw zajmujących się produkcją pojazdów samochodowych, przyczep, naczep i pozostałego sprzętu transportowego (51,7 mld zł), artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowych (49,4 mld zł), maszyn i wyrobów z metali z wyłączeniem urządzeń elektrycznych (47,9 mld zł) i produktów rafinacji ropy naftowej, chemikaliów, wyrobów farmaceutycznych oraz wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (43,0 mld zł). Kolejnym źródłem zobowiązań były polskie podmioty bezpośredniego inwestowania reprezentujące szeroko rozumianą działalność usługową (498,2 mld zł, tj. 60,0%; sekcje od G do U). W grupie tej najwyższe kwoty zobowiązań odnosiły się do podmiotów prowadzących działalność finansową i ubezpieczeniową (170,0 mld zł, tj. 34,1%, sekcja K), przy czym większość tej kwoty (100,7 mld zł) to zobowiązania podmiotów z sektora bankowego. Wartość zobowiązań podmiotów sektora bankowego mimo dużej dezinwestycji wzrosła o 10,9 mld zł, tj. o 12,1%. W ramach usług wyróżniały Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku 25

28 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce się także podmioty zajmujące się handlem hurtowym i detalicznym wraz naprawą pojazdów samochodowych i motocykli (115,5 mld zł, tj. 23,2%, sekcja G), w których dominowały zobowiązania firmy powiązanych z handlem hurtowym z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi i motocyklami (61,2 mld zł, tj. 53,0%). Na dalszej pozycji znalazły się zobowiązania podmiotów związanych z obsługą rynku nieruchomości (71,6 mld zł, tj. 14,4% sekcja L), działalnością profesjonalną, naukową i techniczną (56,5 mld zł, tj. 11,3%, sekcja M), informacją i komunikacją (54,7 mld zł, tj. 11,0%, sekcja J). Wykres 10. Struktura stanu zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w wybranych branżach na koniec 2017 roku mln zł C K G L M J F D35 H N Pozostałe sekcje Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Instrumenty dłużne Ogółem C - Przetwórstwo przemysłowe; D35 - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i powietrze do układów klimatyzacyjnych; F Budownictwo; G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych i motocykli; H - Transport i gospodarka magazynowa; J - Informacja i komunikacja; K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa; L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości; M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna; N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca. Inwestycje bezpośrednie w układzie regionalnym są prezentowane według miejsc rejestracji inwestycji zagranicznych tj. siedziby podmiotu sprawozdawczego, a nie miejsc faktycznego ponoszenia nakładów inwestycyjnych. W wielu przypadkach są to inne regiony kraju niż ten, w którym podmiot sprawozdawczy ma swoją siedzibę. Dane prezentowane w tym układzie mogą nie odpowiadać rzeczywistemu ulokowaniu środków zagranicznych inwestorów bezpośrednich. Przy interpretacji prezentowanego poniżej regionalnego rozkładu stanów zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich należy zachować szczególną ostrożność. Z analizy danych dotyczących stanu zobowiązań netto z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w podziale na województwa wynika, że tak jak w latach poprzednich, na koniec 26 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

29 Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce 2017 roku kwota najwyższych zobowiązań netto wynosząca 439,5 mld zł, tj. 53,0% ogółu stanu zobowiązań netto odnosiła się do województwa mazowieckiego. Tak wysoka pozycja tego regionu była w większości przypadków konsekwencją tego, że w województwie tym mamy jednocześnie najwięcej zarejestrowanych podmiotów sprawozdawczych. Kolejne pozycje zajmowały województwa: śląskie (92,0 mld zł, tj. 11,1%), wielkopolskie (86,1 mld zł, tj. 10,4%), dolnośląskie (50,0 mld zł, tj. 6,0%), małopolskie (32,1 mld zł, tj. 3,9%), pomorskie (28,3 mld zł, tj. 3,4%), łódzkie (23,3 mld zł, tj. 2,8%). W pozostałych województwach poszczególne kwoty zobowiązań netto polskich podmiotów bezpośredniego inwestowania wobec zagranicznych inwestorów bezpośrednich nie przekroczyły 20 mld zł. Wykres 11. Stan zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w poszczególnych województwach na koniec 2017 roku mln zł Nieco inny obraz otrzymujemy, gdy analizujemy średnią wartość zobowiązań netto podmiotów bezpośredniego inwestowania poszczególnych województw 3. W tym ujęciu najwyższe pozycje odnosiły się do województwa podkarpackiego (182 mln zł), śląskiego (150 mln zł), mazowieckiego (135 mln zł) i wielkopolskiego (123 mln zł). Natomiast najmniejsza średnia wartość zobowiązań netto dotyczyła podmiotów bezpośredniego inwestowania zarejestrowanych w województwie opolskim (54 mln zł). 3 Średnia wartość zobowiązań netto to iloraz stanu zobowiązań netto z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w danym województwie i liczby zarejestrowanych w tym województwie podmiotów z udziałem zagranicznego inwestora bezpośredniego. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku 27

30 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce 1.3. Dochody z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce W 2017 roku dochody z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce wyniosły 79,2 mld zł i były niższe o 2,7 mld zł tj. o 3,3% niż w 2016 roku, kiedy osiągnęły rekordowo wysoką wartość 81,9 mld zł. Należy zauważyć, że w 2017 roku po raz pierwszy po 2008 roku doszło do nieznacznego spadku dochodów, niemniej (pomijając ubiegły 2016 rok) w długookresowej perspektywie dochody utrzymują nadal trend wzrostowy. Wykres 12. Dochody z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w latach mln zł Dywidendy Reinwestowane zyski Odsetki Ogółem Największą część dochodów stanowiły reinwestowane zyski wynoszące 38,1 mld zł (48,1%). Na wysokim poziomie utrzymywane były dywidendy wynoszące 31,8 mld zł (40,1%). Odsetki stanowiły tradycyjnie najmniejszą część dochodów i wyniosły 9,4 mld zł (11,8%). Warto odnotować, że mimo spadku dochodów od instrumentów udziałowych wzrosła wartość i udział reinwestowanych zysków. Spadek wartości dochodów podobnie jak we wcześniejszych okresach, kiedy odnotowywano takie spadki wynikał ze spadku dochodowości. Spadek dochodowości dotyczył kilku branż, w tym w szczególności przetwórstwa przemysłowego i działalności finansowej. 28 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

31 Niderlandy Niemcy Luksemburg Francja Wielka Brytania Cypr Hiszpania Austria Włochy Szwajcaria Pozostałe kraje Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Wykres 13. Zmiany dochodów z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w rozliczeniu na przyczyny zmian w latach mln zł Zmiany zasobu kapitału Zmiany dochodowości Zmiana dochodu Wykres 14. Dochody z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w 2017 roku według kraju inwestora bezpośredniego mln zł Dywidendy Reinwestowane zyski Odsetki Ogółem W strukturze dochodów z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w 2017 roku wobec 2016 roku nastąpił spadek udziału dywidend do 40,1% wobec 43,2% (o 2,1 p.p.), wzrost reinwestowanych zysków do 48,1% wobec 45,5% (o 2,6 p.p.), przy porównywalnym udziale odsetek 11,8% wobec 11,3% (wzrost o 0,5 p.p.). Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku 29

32 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce W 2017 roku w strukturze geograficznej dochodów osiąganych przez zagranicznych inwestorów bezpośrednich w Polsce liderami były tradycyjnie dwa kraje tj. Niderlandy (16,7 mld zł) oraz Niemcy (16,2 mld zł). O połowę niższe dochody osiągnęli inwestorzy z Luksemburga (8,7 mld zł) oraz Francji (7,6 mld zł). Łączne dochody inwestorów z Niderlandów, Niemiec, Luksemburga oraz Francji stanowiły 62,2% ogólnej sumy dochodów uzyskanych z inwestycji bezpośrednich w Polsce w 2017 roku. Podobnie jak w poprzednich latach, były to głównie dochody od posiadanych przez nierezydentów udziałów. Niższym poziomem dochodów charakteryzowały się inwestycje z Wielkiej Brytanii (4,3 mld zł, 5,5%), Cypru (3,6 mld zł, 4,5%) oraz Hiszpanii i Austrii, których dochody osiągnęły porównywalny poziom (3,1 mld zł; 3,9%). Dochody ponad 2,0 mld zł osiągnęli zagraniczni inwestorzy z Włoch (2,6 mld zł, 3,3%) oraz Szwajcarii (2,5 mld zł, 3,1%). Wśród liderów zagranicznych inwestorów bezpośrednich osiągających dochody w Polsce w 2017 roku wobec 2016 roku nastąpił spadek dochodu w przypadku Niderlandów i Luksemburga (w obydwu przypadkach po 2,3 mld zł) wobec wzrostu dochodu dla inwestorów z Francji (blisko 1,0 mld zł) oraz Niemiec (0,4 mld zł). W 2017 roku 38,1% dochodów z zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce wygenerowały inwestycje w przetwórstwo przemysłowego (sekcja C). Wyniosły one 30,2 mld zł. Działalność handlowa (sekcja G) odpowiadała za (15,6 mld zł, tj. 19,6%) dochodów. Kolejnymi istotnymi sekcjami była działalność finansowa i ubezpieczeniowa (9,3 mld zł, sekcja K), działalność związana z informacją i komunikacją (7,8 mld zł, sekcja J). Wzrost wartości dochodu zagranicznych inwestorów bezpośrednich w 2017 wobec 2016 roku dotyczył głównie działalności handlowej (2,1 mld zł, sekcja G) oraz działalności związanej z informacją i komunikacją (2,0 mld zł, sekcji J). W przypadku działalności handlowej najwyższy wzrost dochodów nastąpił w handlu detalicznym (0,9 mld zł, dział 47 sekcji G) oraz handel hurtowym (1,1 mld zł, dział 46 sekcji G). Spadek dochodu osiąganego przez zagranicznych inwestorów bezpośrednich odnotowano m.in. w działalności związanej z obsługą nieruchomości (-3,1 mld zł, sekcja L) oraz działalnością profesjonalną, naukową i techniczną (-1,6 mld zł, sekcja M). 30 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

33 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Wykres 15. Dochody z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w 2017 roku w podziale na rodzaje działalności gospodarczej mln zł C G K J M L H F N D35 Pozostałe sekcje Dywidendy Reinwestowane zyski Odsetki Ogółem C - Przetwórstwo przemysłowe; D35 - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i powietrze do układów klimatyzacyjnych; F Budownictwo; G - Handel hurtowy i detaliczny naprawa pojazdów samochodowych i motocykli; H - Transport i gospodarka magazynowa; J - Informacja i komunikacja; K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa; L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości; M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna; N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca. Zmianę wartości dochodów z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich oraz wskaźnika dochodowości 4 tych inwestycji w Polsce wynikają z obniżenia wskaźników dochodowości w najistotniejszych branżach. W ujęciu średniorocznym lat najwyższy poziom 12,1% wskaźnika dochodowości z zagranicznych inwestycji bezpośrednich należał do działalności związanej z przetwórstwem przemysłowym (sekcja C), utrzymując się na dosyć stabilnym poziomie oraz 11,1% w działalności związanej z handlem hurtowym i detalicznym (sekcja G). Zdecydowanie niższe wskaźniki dochodowości (o blisko 50%) utrzymywane były w ujęciu średniorocznym na poziomie 6,8% w działalności związanej z obsługą rynku nieruchomości (sekcja L) oraz 6,7% dla działalności finansowej i ubezpieczeniowej (sekcji K). Dla wszystkich sekcji ogółem średnioroczny poziom tego wskaźnika wyniósł 9,8%. 4 W raporcie przyjęto metodę wyliczania wskaźnika dochodowości jako prostej stopy zwrotu z inwestycji w danym roku (iloraz dochodu z roku bieżącego i stanu zobowiązań z roku poprzedniego). Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku 31

34 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce Wykres 16. Wskaźnik dochodowość w podziale na rodzaje działalności gospodarczej podmiotów bezpośredniego inwestowania w Polsce w latach % Przetwórstwo przemysłowe Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych i motocykli Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Sekcje ogółem W 2017 roku wobec 2016 roku w działalnościach związanych z handlem (sekcja G) wskaźnik dochodowości wzrósł o 1,0 p.p. do 13,1%. W pozostałych branżach wskaźniki dochodowości przeważnie spadały. Wyraźny spadek wskaźnika dochodowości o 6,0 p.p miał miejsce w przypadku działalności związanej z obsługą rynku nieruchomości (5,3% wobec 11,3%, sekcja L), niższe spadki o 1,2 p.p. do 6,4% odnotowano w działalności finansowej i ubezpieczeniowej (sekcja K) oraz o 1,0 p.p. do 12,2% w przetwórstwie przemysłowym (sekcja C). 32 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

35 Rozdział 2 Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą

36 Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą 2. Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą Wydaje się, że w polskich inwestycjach bezpośrednich w 2017 roku po jednorazowych reorganizacjach związanych z likwidacją funduszy inwestycyjnych nastąpił powrót do normalnej, adekwatnej do wielkości i kondycji polskiej gospodarki, skali tych inwestycji. Po raz pierwszy odnotowano spadek wartości należności z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą. Wynikał on ze zmian wyceny tych inwestycji. Mimo ujemnych przeszacowań wartości inwestycji dochody z nich w 2017 roku osiągnęły rekordową wartość Transakcje polskich inwestorów bezpośrednich Wartość transakcji z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą w 2017 roku wyniosła 10,4 mld zł i była ponad czterokrotnie mniejsza niż w 2016 roku (45,7 mld zł). Transakcje z tytułu akcji i innych form udziałów kapitałowych osiągnęły wartość 3,1 mld zł, z tytułu reinwestycji zysków 3,3 mld zł, a z tytułu dłużnych instrumentów finansowych 4,1 mld zł. Wykres 17. Transakcje z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą w latach mln zł Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Instrumenty dłużne Reinwestycje zysków Ogółem Na tak znaczny spadek wartości transakcji polskich inwestorów bezpośrednich za granicą miała wpływ przede wszystkim wyjątkowo wysoka wartość transakcji związana ze zmianą struktury aktywów funduszy inwestycyjnych w 2016 roku i wynikający stąd wysoki punkt odniesienia, ale 34 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

37 Szwecja Luksemburg Kanada Norwegia Niemcy Chile Węgry Republika Czeska Francja Cypr Pozostałe kraje Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą także mniejsza niż w poprzednich latach skala transakcji zarówno fuzji i przejęć, jak i nowych inwestycji. Największe transakcje polskich rezydentów z tytułu inwestycji bezpośrednich za granicą miały miejsce w Szwecji (7,2 mld zł), Luksemburgu (4,1 mld zł), Kanadzie (1,7 mld zł) i Norwegii (1,0 mld zł). Cypr był natomiast krajem, z którego polscy inwestorzy wycofywali najwięcej kapitału. Polskie dezinwestycje w tym kraju osiągnęły w 2017 roku wartość 6,9 mld zł. Wykres 18. Struktura geograficzna transakcji z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą w 2017 roku mln zł Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Reinwestycje zysków Instrumenty dłużne Ogółem Struktura geograficzna transakcji z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą w 2017 roku była, podobnie jak w latach poprzednich, w dużej mierze uwarunkowana transakcjami jednostkowymi. Transakcje te były prowadzone przede wszystkim przez duże podmioty gospodarcze w tym spółki giełdowe. I tak w przypadku transakcji w Szwecji i na Cyprze mieliśmy do czynienia z dwiema stronami jednej transakcji związanej z porządkowaniem struktury organizacyjnej w grupie kapitałowej związanej z telekomunikacją. Podobnie w przypadku transakcji w Luksemburgu, która była wynikiem z reorganizacji w spółkach związanych z produkcją części samochodowych. Dla pierwszej z transakcji zmiana była konsekwencją likwidacji struktur organizacyjnych wykorzystywanych wcześniej do optymalizacji podatkowej. Druga z transakcji dotyczyła inwestycji nierezydentów, ale trudno jednoznacznie wskazać na przyczyny dokonanej reorganizacji. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku 35

38 Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą Wykres 19. Struktura branżowa transakcji z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą w 2017 roku (sekcje PKD) mln zł J B D35 G L C N I K M Pozostałe sekcje Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Reinwestycje zysków Instrumenty dłużne Ogółem B - Górnictwo i wydobywanie; C - Przetwórstwo przemysłowe; D35 - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i powietrze do układów klimatyzacyjnych; G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych i motocykli; I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznym; J - Informacja i komunikacja; K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa; L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości; M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna; N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca. Polscy inwestorzy bezpośredni kierowali w 2017 roku kapitał przede wszystkim do zagranicznych podmiotów bezpośredniego inwestowania związanych z informacją i telekomunikacją (3,8 mld zł, sekcja J), górnictwem i wydobywaniem (3,5 mld zł, sekcja B), do działalności związanej z wytwarzaniem i zaopatrywaniem w energię elektryczną, gaz, itp. (2,0 mld zł, dział 35 sekcji D) oraz handlem (1,3 mld zł, sekcja G). Kapitał wycofywano natomiast z podmiotów prowadzących działalność profesjonalną, naukową i techniczną (-1,3 mld zł, sekcja M) oraz działalność finansową (-0,8 mld zł, sekcja K). W 2017 roku saldo wartości polskich inwestycji bezpośrednich za granicą w podziale na nowe inwestycje, tzw. inwestycje typu greenfield, wyniosło 9,4 mld zł, natomiast saldo procesów fuzji i przejęć ponad 1,0 mld zł. W 2017 roku wobec 2016 roku doszło do zmiany wewnętrznych proporcji w zakresie polskich inwestycji realizowanych za granicą. Udział nowych inwestycji w inwestycjach ogółem wykazał wzrost do 90,2% (wobec 44,3%) ze względu na znikomą wartość fuzji i przejęć. 36 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

39 Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą Wykres 20. Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą z wyszczególnieniem fuzji i przejęć w latach mln zł Nowe inwestycje Fuzje i przejęcia Ogółem Zasadnicza zmiana wartości i struktury transakcji w ramach polskich inwestycji zagranicą w 2017 roku nie była przejawem zmiany trendów w inwestowaniu. Wynikała raczej z niezbyt wysokiego poziomu transakcji z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich zagranicą i w związku z tym dużego wpływu transakcji jednostkowych na ogólny poziom transakcji Stan należności z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą Na koniec 2017 roku wartość należności rezydentów z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą wyniosła 104,1 mld zł i była o 12,4 mld zł, tj. o 10,6% niższa niż w 2016 roku. Spadek należności dotyczył zarówno należności z tytułu akcji i innych form udziałów kapitałowych, jak i dłużnych instrumentów finansowych, które na koniec 2017 roku wyniosły odpowiednio 96,4 mld zł (spadek o 8,1 mld zł, tj. o 7,8% w porównaniu z 2016 rokiem) i 7,7 mld zł (zmniejszenie o 4,3 mld zł, tj. o 35,8% w stosunku do roku poprzedniego). Odnotowany na koniec 2017 roku spadek należności z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą wynikał przede wszystkim z ujemnych zmian wyceny aktywów udziałowych oraz umorzenia części należności z tytułu instrumentów dłużnych, które nie zostały skompensowane przez niski poziom transakcji z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą. Zdarzenia te dotyczyły pojedynczych podmiotów. 5 5 Więcej o koncentracji inwestycji bezpośrednich zarówno w polskich inwestycjach bezpośrednich za granicą, jak i zagranicznych inwestycjach bezpośrednich w Polsce w ramce 1. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku 37

40 Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą W 2017 roku, tak jak w roku poprzednim, należności z tytułu akcji i innych form udziałów kapitałowych były głównym źródłem ogółu należności polskich inwestorów. Stanowiły one 92,6% łącznej kwoty należności z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą. Wykres 21. Stany należności z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą w latach mln zł Akcje i inne formy udziałów kapitałowych Instrumenty dłużne Ogółem W stosunku do końca roku poprzedniego, na koniec 2017 roku w strukturze geograficznej należności z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą odnotowano niewielkie zmiany. Luksemburg nadal pozostał krajem o najwyższych należnościach z tego tytułu (23,0 mld zł, tj. 22,1% ogółu należności). Drugą pozycję zajęła - głównie za sprawą inwestycji bezpośrednich związanych z przetwórstwem ropy naftowej i chemicznym - Republika Czeska (11,4 mld zł, tj. 14,4%), a następne Niderlandy (7,9 mld zł, tj. 7,6%), Cypr (7,8 mld zł, tj. 7,5%) i Szwajcaria (7,4 mld zł, tj. 7,1%). 38 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

41 Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą Wykres 22. Kraj podmiotu bezpośredniego inwestowania i kraj docelowej inwestycji wg stanów należności inwestorów kontrolowanych przez rezydentów na koniec 2017 roku Kraj podmiotu bezpośredniego inwestowania Kraj docelowej inwestycji Stale wysoka pozycja podmiotów bezpośredniego inwestowania mających swoje siedziby w Luksemburgu, Niderlandach, Szwajcarii czy na Cyprze jako źródła należności polskich inwestorów bezpośrednich wynika z faktu, że są to zazwyczaj podmioty specjalnego przeznaczenia wykorzystywane w optymalizacji struktur inwestycyjnych. Dla inwestorów pod kontrolą rezydentów, którzy odpowiadają za 61,7 mld zł z polskich inwestycji bezpośrednich za granicą 37,2% tych inwestycji kierowanych jest do wymienionych wyżej krajów, a 77,2% tych inwestycji czyli 17,9 mld zł trafia z powrotem do Polski. Dla podmiotów pod kontrolą nierezydentów nie można przeprowadzić podobnej analizy ze względu na trudności z dostępem do informacji o docelowych inwestycjach. Skala tego zjawiska w porównaniu z poprzednim rokiem nieznacznie się zmniejszyła. W 2017 roku, podobnie jak w latach poprzednich, krajem o najwyższej ujemnej kwocie należności z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą była Szwecja (-11,6 mld zł), choć należy odnotować, że w porównaniu z poprzednim rokiem (-19,6 mld zł) nastąpiła istotna redukcja zobowiązań netto. Spadek tych zobowiązań wynikał przede wszystkim ze spłat zadłużenia, które w przeciwieństwie do wcześniejszych tego typu spłat nie było refinansowane na rynku krajowym. W inwestycjach w Szwecji w dalszym ciągu dominowały zarejestrowane w tym kraju podmioty bezpośredniego inwestowania będące podmiotami zależnymi podmiotów krajowych, które za ich pośrednictwem najczęściej przez emisję obligacji na rynku europejskim uzyskują dostęp do kapitału. Ujemne należności wynikają z faktu, że podmioty mające siedziby w Polsce mają względem swoich spółek córek zarejestrowanych za granicą, zobowiązania przewyższające kwotę zainwestowanego w te podmioty kapitału. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku 39