DOKTORAT HONORIS CAUSA POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ DLA PROF. JERZEGO KAWIAKA

Transkrypt

1 DOKTORAT HONORIS CAUSA POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ DLA PROF. JERZEGO KAWIAKA Podczas uroczystej inauguracji roku akademickiego prof. dr hab. n. med. Jerzy Kawiak otrzymał doktorat honoris causa Pomorskiej Akademii Medycznej. Przemówienie laudacyjne wygłosiła promotor honorowy dr hab. Barbara Wiszniewska. Magnificencjo Rektorze, Wysoki Senacie, Szanowne Grono Profesorskie, Dostojny Doktorze Honorowy, Szanowni Państwo! Wybitne osiągnięcia naukowe w dziedzinie cytologii klinicznej stały się podstawą decyzji Senatu Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, który w dniu 10 maja 2006 r. nadał panu profesorowi Jerzemu Kawiakowi godność doktora honoris causa. Postępowanie o nadanie zaszczytnego tytułu profesorowi Kawiakowi zostało wszczęte przez dziekana Wydziału Lekarskiego profesora Bogusława Machalińskiego na wniosek dr hab. Barbary Wiszniewskiej, kierownika Katedry i Zakładu Histologii i Embriologii PAM, prorektora ds. dydaktyki, będącej jednocześnie przewodniczącą Szczecińskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Histochemików i Cytochemików. Niezwykle pozytywne recenzje dorobku i naukowych osiągnięć zostały przedstawione przez powołanych przez Radę Wydziału Lekarskiego PAM recenzentów: prof. dr hab. n. med. Lidię Wendę-Różewicką, emerytowaną kierownik Katedry i Zakładu Histologii i Embriologii

2 PAM, byłą prorektor ds. nauki PAM; prof. dr hab. Barbarę Bilińską, kierownik Zakładu Endokrynologii Instytutu Zoologii UJ, redaktor naczelną Folia Histochemica et Cytobiologica. W dniu dzisiejszym, podczas inauguracji nowego roku akademickiego i uroczystej promocji, przypadł mi zaszczyt przedstawienia zasług i sylwetki naukowej nowego doktora honoris causa naszej uczelni. Profesor Jerzy Władysław Kawiak urodził się 1 sierpnia 1928 r. w Białej Krakowskiej. Studiował na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, uzyskując w 1952 r. dyplom lekarza medycyny. Już podczas studiów pracował jako wolontariusz w Zakładzie Anatomii Porównawczej UJ. Po ukończeniu studiów rozpoczął pracę w Zakładzie Histologii i Embriologii Akademii Medycznej w Warszawie, gdzie przechodząc kolejne etapy rozwoju każdego nauczyciela akademickiego, w roku 1958 uzyskał stopień doktora nauk medycznych, a po pięciu kolejnych latach pracy naukowo-dydaktycznej stopień doktora habilitowanego. Tytuł naukowy profesora uzyskał w 1987 r. Od 1969 r. do chwili obecnej profesor Kawiak zatrudniony jest w Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego w Warszawie, początkowo jako kierownik Zakładu Cytologii Klinicznej, aktualnie pełni obowiązki kierownika. W latach był kierownikiem Zakładu Histologii i Embriologii Pomorskiej Akademii Medycznej. Profesor Kawiak nie pracował jako praktykujący lekarz, lecz swą powinność wobec pacjenta wypełniał, prowadząc badania w zaciszu laboratorium, których efekty przekładały się później na terapię. Stąd też wśród licznych specjalności profesora Kawiaka wymieniana jest też onkologia eksperymentalna. Swój warsztat naukowobadawczy doskonalił w wielu laboratoriach Europy i Ameryki Północnej: w 1959 r. na Uniwersytecie w Göteborgu, gdzie prowadził badania nad mikroekstrakcjami DNA z pojedynczych komórek mitotycznych; w latach na Uniwersytecie stanu New York w Buffalo, uczestnicząc w badaniach nad oczyszczaniem i własnościami chymazy proteinazy komórek tucznych; w 1986 r. na Uniwersytecie w Ulm, prowadząc badania nad fenotypowaniem komórek białaczkowych; w 1987 r. na Uniwersytecie McGill w Montrealu, prowadząc badania nad kinazą białkową C. Zainteresowania badawcze profesora Kawiaka, począwszy od fenotypowania komórek białaczkowych, wiążą się głównie z komórkami zmienionymi nowotworowo i ich oceną względem komórek prawidłowych. Pracując nad immunoterapią białaczek i metodami prze-

3 szczepiania szpiku autologicznego, po jego oczyszczeniu z komórek nowotworowych, wykrył zjawisko hamowania dojrzewania limfocytów T w grasicy u zwierząt z silnie rozwiniętą białaczką. Odkrycie to przyczyniło się do wyjaśnienia braku skuteczności immunoterapii w wysoce zaawansowanej chorobie nowotworowej, a wykorzystane zostało w terapii pacjentów onkologicznych. W ostatnich sześciu latach profesor Kawiak opracował prognostyczne i predykcyjne testy immunocytochemiczne i cytometryczne w przewlekłej białaczce limfatycznej. Przyczynił się również do opracowania biotechnologicznych metod transportu hormonów i cytokin do tkanek oraz technik cytometrii do szybkich oznaczeń mikrobiologicznych (antybiotykoterapia, badanie środków dezynfekcyjnych) czy zastosowania niektórych chemioterapeutyków. Wieloletnie badania profesora Kawiaka zaowocowały znaczącym dorobkiem naukowym. Obejmuje on ponad 130 oryginalnych prac naukowych opublikowanych w recenzowanych czasopismach, 19 prac przeglądowych, wiele doniesień zjazdowych i wykładów oraz 40 podręczników lub rozdziałów opublikowanych w książkach. Na szczególną uwagę zasługują podręczniki współautorstwa profesora lub pod jego redakcją: Cytofizjologia 6 wydań od roku 1970 do 1990; Podstawy cytofizjologii 3 wydania ( ); Ultrastruktura i funkcja komórki, tomy 1-6 ( ); Funkcjonalna struktura komórek i tkanek (1991); Seminaria z cytofizjologii (2002). Na podręcznikach tych wychowały się rzesze lekarzy z całej Polski i wciąż służą one studentom w zdobywaniu wiedzy z zakresu cytofizjologii, ultrastruktury i funkcji komórki. Z uwagi na poważną pozycję w nauce polskiej profesor Kawiak pełnił liczne funkcje z wyboru związane z organizacją nauki. W latach był przewodniczącym Komitetu Cytologii PAN, a od 1996 r. jest członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności. W ostatnim trzydziestoleciu profesor Jerzy Kawiak aktywnie działał w licznych towarzystwach naukowych w Polsce i za granicą. Aktywność naukowa i organizacyjna profesora zyskała uznanie środowisk naukowych, czego wyrazem było przyznanie honorowego członkostwa Polskiego Towarzystwa Histochemików i Cytochemików (2001) oraz Polskiego Towarzystwa Biologii Komórki (2005). Do chwili obecnej pozostaje aktywnym członkiem wielu towarzystw naukowych, w tym European Tissue Culture Society, European Cell Biology Society i International Society for Analitycal Cytology.

4 Nie do przecenienia jest również działalność redakcyjna profesora Kawiaka w czasopismach takich, jak Medycyna po Dyplomie czy Materia Medica Polona. Od ponad 30 lat profesor jest współredaktorem czasopisma Postępy Biologii Komórki, którego był założycielem w 1974 r. Od 1979 r. jest członkiem Rady Redakcyjnej Folia Histochemica et Cytobiologica, czasopisma, którego IF z roku na rok wzrasta. Na podkreślenie zasługuje fakt, że bez ogromnego zaangażowania profesora jako przewodniczącego powołanej przez niego Fundacji Biologii Komórki i Biologii Molekularnej wydawanie obu czasopism, kluczowych w naukach biomedycznych w Polsce, nie byłoby możliwe. Profesor Kawiak ma też olbrzymie zasługi w dydaktyce, zarówno studentów, jak i młodych pracowników nauki, również w Szczecinie. To głównie on wprowadził do dydaktyki na uczelniach medycznych w kraju nowy kierunek nauczania cytofizjologię. O podręcznikach do nauki tego przedmiotu wspomniałam już wcześniej. Na szczególne podkreślenie zasługuje jednak wieloletnia organizacja, wraz z panią profesor Zofią Osuchowską, corocznych Konferencji Biologii Komórki, obejmujących kluczowe zagadnienia dotyczące m.in. proliferacji, różnicowania i starzenia się komórek. Konferencje te, organizowane nieprzerwanie od 1973 r., mają ogromny zasięg oddziaływania, ze względu na wydawane pod kierunkiem profesora Kawiaka suplementy Postępów Biologii Komórki, związane z tematyką kolejnych zjazdów. Obydwie panie recenzent popierają wniosek o nadanie profesorowi Jerzemu Kawiakowi godności doktora honoris causa naszej uczelni. Na godność tę zasługuje jako uczony wielce zasłużony dla polskiej nauki, szczególnie w onkologii eksperymentalnej. W podsumowaniu swojej recenzji pani profesor Lidia Wenda-Różewicka pisze: Przedstawiony dorobek naukowy prof. Jerzego Kawiaka, jego zasługi dla edukacji szerokich rzesz studentów i lekarzy, i wreszcie jego działalność na rzecz środowiska naukowego upoważnia mnie do stwierdzenia, że jest on ze wszech miar godnym kandydatem do wyróżnienia go tytułem doktor honoris causa Pomorskiej Akademii Medycznej. Pani profesor Barbara Bilińska natomiast recenzję swoją kończy wnioskiem: Biorąc pod uwagę znaczący dorobek naukowy profesora Jerzego Kawiaka, a także jego zaangażowanie w szkolenie młodej kadry, funkcje pełnione z wyboru w gremiach naukowych, zasługi w pracy redakcyjnej oraz wkład w rozwój nauki i dydaktyki na szczecińskiej uczelni, gorąco popieram wniosek o nadanie kandydatowi godności doktora honoris causa. Wraz z recenzentami dorobku naukowego i zasług pana profesora Jerzego Kawiaka, panią prof. Lidią Wendą-Różewicką i panią prof. Barbarą Bilińską, zwracam się do Jego Ma-

5 gnificencji Pana Rektora z prośbą o nadanie tytułu honorowego doktora honoris causa panu profesorowi Jerzemu Kawiakowi. Jestem przekonana, że nadanie tego wyróżnienia przysporzy splendoru Pomorskiej Akademii Medycznej i całej nauce polskiej. dr hab. Barbara Wiszniewska prorektor ds. dydaktyki